อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 6)

อาวาสิกธรรม คือ ธรรมของภิกษุผู้อยู่ประจำวัด แปลถือความมาใช้ให้เหมาะกับปัจจุบันว่า คุณสมบัติของเจ้าอาวาส หมวดที่ 6 ประเภทมีความสุขความเจริญดุจได้รับเชิญขึ้นไปอยู่ในสวรรค์ มี 5 ประการ คือ

1. พิจารณาใคร่ครวญโดยรอบคอบแล้ว จึงกล่าวตำหนิติเตียนบุคคลที่ควรตำหนิติเตียน

เจ้าอาวาส ย่อมมีหน้าที่ต้องปกครองพระภิกษุสามเณรทั้งปวงที่อาศัยอยู่ภายในวัด ธรรมดาคนอยู่ร่วมกันหมู่มาก ย่อมมีทั้งคนดีและคนไม่ดี มีทั้งคนดื้อและคนว่าง่าย ในสังคมของพระภิกษุสามเณรก็เช่นเดียวกัน พระเณรที่หัวดื้อหรือเกเรก็ย่อมมีบ้างเป็นธรรมดา จึงเป็นหน้าที่ของเจ้าอาวาสที่จะต้องกล่าวตำหนิติเตียนพระภิกษุสามเณรที่มีความประพฤติไม่ดี ไม่อยู่ในร่องในรอยบ้าง เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาและไม่เป็นการทำลายศรัทธาของญาติโยม

2. พิจารณาใคร่ครวญโดยรอบคอบแล้ว จึงกล่าวยกย่องสรรเสริญบุคคลที่ควรยกย่องสรรเสริญ

นอกจากการตำหนิติเตียนพระภิกษุสามเณรที่ประพฤติไม่ดีแล้ว สำหรับภิกษุสามเณรที่มีความประพฤติดี มีกิริยาเรียบร้อย สร้างคุณประโยชน์แก่วัดวาอาราม เจ้าอาวาสก็พึงกล่าวยกย่องสรรเสริญบ้าง เพื่อเป็นการสร้างขวัญกำลังใจให้พระภิกษุสามเณรที่มีความประพฤติดีน่าสรรเสริญเหล่านั้นมีกำลังใจที่จะรักษาพระธรรมวินัยต่อไป

3. พิจารณาใคร่ครวญโดยรอบคอบแล้ว จึงแสดงความไม่เลื่อมใส ในฐานะอันไม่ควรเลื่อมใส

พระภิกษุผู้เจ้าเจ้าอาวาสต้องมีความชัดเจนในการแสดงออกทางพฤตินัย เช่น สิ่งใดหรือกิริยาอาการใดที่เป็นสิ่งที่ไม่ดี เป็นสิ่งที่ผิด เป็นของนอกรีตนอกราย ไม่ถูกต้องตามพระธรรมวินัย ไม่น่าเลื่อมใส ก็พึงแสดงความไม่เลื่อมใสในสิ่งนั้น ๆ อย่างชัดเจน เพื่อเป็นตัวอย่างให้ผู้อื่นได้เห็น จะได้รู้ว่าสิ่งใดไม่ควรประพฤติ หรือไม่ควรเลื่อมใส

4. พิจารณาใคร่ครวญโดยรอบคอบแล้ว จึงแสดงความเลื่อมใส ในฐานะอันควรเลื่อมใส

พระภิกษุผู้เจ้าเจ้าอาวาสต้องมีความชัดเจนในการแสดงออกทางพฤตินัย เช่น สิ่งใดหรือกิริยาอาการใดที่เป็นสิ่งที่ดี เป็นสิ่งที่ถูกต้องชอบธรรม เป็นไปตามพระธรรมวินัย น่าเลื่อมใส ก็พึงแสดงความเลื่อมใสในสิ่งนั้น ๆ อย่างชัดเจน เพื่อเป็นตัวอย่างให้ผู้อื่นได้เห็น จะได้รู้ว่าสิ่งใดควรประพฤติ หรือควรเลื่อมใส

5. ไม่ทำศรัทธาไทยให้ตกไป

ไม่ทำศรัทธาไทยให้ตกไป ชาวบ้านถวายโภชนะใดๆ จะด้อยหรือดี ก็ฉันด้วยตนเอง ไม่ทำของที่เขาถวายด้วยศรัทธาให้หมดคุณค่าไปเสีย การรักษาศรัทธาของญาติโยมเป็นสิ่งสำคัญที่จะละเลยเสียมิได้ ญาติโยมเขาลำบากตรากตรำทำงานหามรุ่งหามค่ำกว่าจะได้เงินมา กว่าจะหาข้าวปลาอาหารมาถวายพระสงฆ์สามเณรได้นั้น ไม่ใช่เรื่องง่าย ๆ และหากไม่มีศรัทธาเสียแล้วเขาย่อมไม่ถวาย ดังนั้น เมื่อญาติโยมเขามีศรัทธา พึงรักษาศรัทธาของเขาไว้ให้ดี อย่าทำให้เขาต้องเสียศรัทธา