ปริเยสนา 2 ประการ

ปริเยสนา 2 ประการ

ปริเยสนา แปลว่า การแสวงหา หมายถึง การแสวงหาของบุคคลทั่วไป เป็นคำกลาง ๆ ยังไม่ระบุว่าดีหรือไม่ดี มี 2 ประเภท คือ

1. อริยปริเยสนา

อริยปริเยสนา แปลว่า การแสวงหาอย่างประเสริฐ มีความหมายแบ่งเป็น 2 นัย คือ

นัยที่ 1 หมายถึง การแสวงหาในทางที่ถูกที่ควร เช่น การแสวงหาทรัพย์ด้วยการประกอบสัมมาชีพ ดำรงชีวิตอยู่บนพื้นฐานของศีลธรรม ไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น

นัยที่ 2 หมายถึง การแสวงหาธรรมอันเกษมคือพระนิพพาน อันเป็นสภาพที่พ้นจากชาติ ชรา พยาธิ มรณะ โสกะ และสังกิเลสทั้งปวง

2. อนริยปริเยสนา

อนริยปริเยสนา แปลว่า การแสวงหาที่ไม่ประเสริฐ มีความหมายเป็น 2 นัย คือ

นัยที่ 1 หมายถึง การแสวงหาในทางที่ผิดศีลธรรม เช่น การประกอบมิจฉาชีพ การแสวงหาทรัพย์สินในทางที่ผิดศีลธรรม อันเป็นการก่อความเดือดร้อนทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น เป็นต้น

นัยที่ 2 หมายถึง การแสวงหาที่ไม่เป็นไปเพื่อความพ้นทุกข์ ซึ่งก็ได้แก่การแสวงหาทั้งหลายที่ชาวโลกเขาแสวงหากัน เช่น แสวงหาทรัพย์สินเงินทอง ไม่ว่าจะเป็นสัมมาชีพหรือมิจฉาชีพก็ตาม ถือว่าเป็นอนริยปริเยสนาทั้งสิ้น เพราะไม่เป็นไปเพื่อพระนิพพานนั่นเอง

สรุปความว่า ปริเยสนาทั้ง 2 ประการนี้ หากมองในมุมของผู้ครองเรือน การแสวงหาในทางที่ถูกต้อง ไม่ผิดศีลธรรม จัดเป็นอริยปริเยสนา แต่การแสวงหาที่ผิดศีลธรรม จัดเป็นอนริยปริเยสนา

แต่ถ้ามองในแง่ของผู้ปฏิบัติเพื่อพ้นจากทุกข์ การแสวงหาที่เป็นไปเพื่อการพ้นทุกข์ หรือการแสวงหาที่เป็นไปเพื่อพระนิพพานเท่านั้นที่จัดเป็นอริยปริเยสนา ส่วนการแสวงหาอื่นทั้งปวง ทั้งดีและไม่ดี ที่ไม่เป็นไปเพื่อพระนิพพาน จัดเป็นอนริยปริเยสนา