โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ.
[คำอ่าน : โย-นิ-โส, วิ-จิ-เน, ทำ-มัง]
“พึงเลือกเฟ้นธรรม โดยแยบคาย”
(ม.อุป. 14/471, สํ.ส. 15/78)
ธรรมะที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงแสดงไว้นั้น มีอยู่เป็นจำนวนมาก สาวกในพระพุทธศาสนา เมื่อจะนำหลักธรรมเหล่านั้นมาปฏิบัติ ต้องฉลาดเลือกธรรมแต่ละข้อมาปฏิบัติให้เหมาะกับแต่ละช่วงเวลา หรือเหมาะแก่จริตของตนเอง เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ธรรมะทุกข้อนั้นดีหมด แต่ไม่ใช่ว่าธรรมะทุกข้อจะเหมาะกับทุกช่วงเวลาหรือทุกสถานการณ์ และก็ไม่ใช่ว่าคนหนึ่งคนจะสามารถปฏิบัติธรรมทุกข้อได้ เราต้องมีความฉลาดในการเลือกว่าจะใช้ธรรมะข้อไหน และธรรมข้อไหนควรใช้เมื่อใด
มีผู้ปฏิบัติธรรมเป็นจำนวนมากที่ปฏิบัติธรรมแล้วไม่ได้ผล นั่นก็เป็นเพราะปฏิบัติโดยขาดการแนะนำ หรือปฏิบัติธรรมไม่ถูกกับจริตของตัวเองนั่นเอง เมื่อเป็นเช่นนี้ การปฏิบัติธรรมก็ไม่ได้ผล ส่งผลให้เกิดความเชื่อว่าปฏิบัติธรรมแล้วไม่ได้ผลจริง สุดท้ายก็ล้มเลิก และไม่เชื่อมั่นในธรรมอีกเลย
หรือบางทีก็ไม่สามารถใช้ปัญญาเลือกได้ว่า ธรรมะข้อไหนควรใช้ในสถานการณ์ใด เมื่อเกิดปัญหาอย่างหนึ่งขึ้นมา ไม่รู้ว่าจะใช้ธรรมะข้อใดมาแก้ เป็นต้น
ดังนั้น จึงเป็นเรื่องจำเป็นที่เราจะต้องศึกษาธรรมะให้เข้าใจถ่องแท้ และพิจารณาให้ได้ว่าธรรมะข้อใดเหมาะกับตนเอง หรือธรรมะข้อใดเหมาะที่จะใช้ในสถานการณ์เช่นใด เพื่อให้การปฏิบัติธรรมหรือการใช้ธรรมะแก้ปัญหาชีวิต เกิดประสิทธิผลมากที่สุด
