รกฺเขยฺยานาคตํ ภยํ “พึงป้องกันภัยที่ยังมาไม่ถึง”

รกฺเขยฺยานาคตํ ภยํ

[คำอ่าน : รัก-ไข-ยา-นา-คะ-ตัง, พะ-ยัง]

“พึงป้องกันภัยที่ยังมาไม่ถึง”

(ขุ.ชา.จตุกฺก. ๒๗/๑๓๖)

ภัย คือ สิ่งที่เกิดขึ้นแล้วนำความทุกข์ความพินาศมาให้ ทำให้เกิดความกลัว ทำให้เกิดอันตรายแก่ชีวิต ทรัพย์สิน และจิตใจ

ภัยนั้นมี ๒ อย่าง คือ ภัยภายนอก เช่น อัคคีภัย โจรภัย อุทกภัย วาตภัย เป็นต้น และภัยภายใน ได้แก่ กิเลสตัณหาที่คอยรุกรานจิตใจของเราอยู่ตลอด

สุภาษิตบทนี้สอนให้เรารู้จักป้องกันภัยล่วงหน้า ภัยภายนอกที่ยังไม่เกิดเราก็ต้องป้องกันไว้ก่อน ให้ใช้ชีวิตด้วยความไม่ประมาท เช่น ปิดประตูบ้านแน่นหนาเพื่อป้องกันโจรภัย เป็นต้น

ภัยภายในยิ่งเป็นสิ่งที่ต้องป้องกันอย่างดี ด้วยการฝึกจิตฝึกใจให้เข้มแข็ง มีคุณธรรม มีความพร้อมที่จะป้องกันกิเลสตัณหาทั้งหลายที่สามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา