นตฺถิ โทสสโม คโห “ผู้จับ เสมอด้วยโทสะ ไม่มีเลย”

นตฺถิ โทสสโม คโห.

[คำอ่าน : นัด-ถิ, โท-สะ-สะ-โม, คะ-โห]

“ผู้จับ เสมอด้วยโทสะ ไม่มีเลย”

(ขุ.ธ. ๒๕/๔๘)

คำว่า “ผู้จับ” หมายถึง ผู่ที่ควบคุมไว้ เหมือนตำรวจจับผู้ร้าย เมื่อจับได้แล้วก็ควบคุมตัวไว้ ไม่ให้ไปไหน ควบคุมให้อยู่ในอำนาจ ผู้ที่ถูกควบคุมต้องทำตามคำสั่งของผู้ควบคุมเท่านั้น ขัดขืนไม่ได้โดยประการทั้งปวง

โทสะ เปรียบเสมือนผู้จับชนิดหนึ่ง เพราะโทสะเกิดขึ้นกับผู้ใดแล้ว ย่อมควบคุมผู้นั้นไว้ในอำนาจ และสั่งการให้ผู้นั้นกระทำการต่าง ๆ ตามอำนาจของโทสะ ซึ่งโดยปกติแล้ว โทสะมีธรรมชาติร้อนเหมือนไฟ เมื่อโทสะสั่งการ จึงสั่งการไปในทางที่จะก่อให้เกิดความเสียหาย

โทสะ ย่อมสั่งให้กระทำการประทุษร้ายผู้อื่น ด้วยการทำร้ายร่างกายเขา เบียดเบียนเขา ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินของเขาบ้าง

หรือสั่งให้ประทุษร้ายผู้อื่นด้วยวาจา คือ การด่าทอต่อว่า ด้วยวาจาหยาบโลน ก่อให้เกิดการทะเลาะเบาะแว้งกันขึ้นมา

ถ้าอยากหลุดพ้นจากอาการดังว่ามา จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องสลัดให้หลุดจากอำนาจของโทสะที่คอยควบคุมจิตใจของเราเอาไว้ ด้วยการเจริญเมตตาธรรมบ่อย ๆ จนติดเป็นนิสัย โทสะจะได้เบาบางลง