อริยสัจ 4 ประการ

อริยสัจ 4 ประการ

อริยสัจ แปลว่า ความจริงอันประเสริฐ ความจริงของพระอริยะ หรือ ความจริงที่ทำให้ผู้เข้าถึงกลายเป็นอริยะ อริยสัจนี้ เป็นความจริงที่ประเสริฐกว่าความจริงทั้งหมด เพราะสามารถนำไปสู่ความพ้นทุกข์ได้ เป็นความจริงที่พระอริยะคือพระพุทธเจ้าทรงค้นพบด้วยพระองค์เอง และทำให้ผู้ที่เข้าถึงกลายเป็นพระอริยะ อริยสัจ มี 4 ประการ คือ

1. ทุกข์

ทุกข์ คือ ความทุกข์ สภาพที่ทนได้ยาก สภาพที่บีบคั้น ได้แก่ สภาวทุกข์ คือทุกข์ประจำ ประกอบด้วย ความเกิด ความแก่ และความตาย และปกิณณกทุกข์ คือทุกข์จร ประกอบด้วย ความเศร้าใจ ความคร่ำครวญ ความเจ็บไข้ ความน้อยใจ ความคับแค้นใจ การประสบกับสิ่งอันไม่เป็นที่รัก การพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รัก ความไม่สมปรารถนา ว่าโดยย่อคือ อุปาทานขันธ์ 5 เป็นทุกข์

2. ทุกขสมุทัย

ทุกขสมุทัย หรือ สมุทัย คือ เหตุเกิดแห่งทุกข์ สาเหตุให้ทุกข์เกิด ได้แก่ ตัณหา 3 ประการ คือ กามตัณหา ความทะยานอยากในกาม ภวตัณหา ความทะยานอยากในภพ คือความอยากมีอยากเป็น และวิภวตัณหา ความทะยานอยากในวิภพ คือความอยากหลุดพ้นจากภาวะที่ตนไม่ชอบไม่ต้องการ

3. ทุกขนิโรธ

ทุกขนิโรธ หรือ นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ได้แก่ ภาวะที่ตัณหาดับสิ้นไป ภาวะที่เข้าถึงเมื่อสามารถกำจัดอวิชชาสำรอกตัณหาได้สิ้นแล้ว เป็นสภาวะที่ไม่ถูกย้อม ไม่ติดข้อง หลุดพ้น สงบ ปลอดโปร่ง เป็นอิสระ กล่าวคือ พระนิพพาน นั่นเอง

4. ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา

ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา หรือ มรรค คือ ปฏิปทาที่นำไปสู่ความดับแห่งทุกข์ ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ ได้แก่ อริยมรรค หรือ อัฏฐังคิกมรรค คือมรรคมีองค์แปด หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า มัชฌิมาปฏิปทา คือทางสายกลาง