
อโยคา ภูริสงฺขโย.
[คำอ่าน : อะ-โย-คา, พู-ริ-สัง-ขะ-โย]
“ความสิ้นปัญญา ย่อมเกิดเพราะความไม่ประกอบ”
(ขุ.ธ. ๒๕/๕๒)
ปัญญา คือ ความรอบรู้ ได้แก่ รอบรู้หนทางแห่งความเสื่อม รอบรู้หนทางแห่งความเจริญ รอบรู้ในศาสตร์แขนงต่าง ๆ สำหรับใช้ในการดำรงชีวิตประจำวัน
ปัญญาจะเกิดขึ้นได้ก็เพราะบุคคลประกอบความเพียร คือมีความเพียรในการศึกษาเรียนรู้ในศาสตร์แขนงต่าง ๆ เช่น วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ภูมิศาสตร์ เป็นต้น ซึ่งปัญญาที่เกิดจากการศึกษาเล่าเรียนศาสตร์เหล่านี้ มีไว้สำหรับการประกอบอาชีพ
ปัญญาอีกแขนงหนึ่งคือปัญญาเหนือโลก เรียกว่า โลกุตตรปัญญา เป็นปัญญาที่มีไว้สำหรับการหนีจากทุกข์ คือปัญญาสำหรับดำเนินสู่ทางพ้นทุกข์ เพื่อสันติสุขคือพระนิพพาน
ปัญญาที่เป็นโลกุตตระนี้ ก็จำเป็นต้องอาศัยการประกอบความเพียรเช่นกัน ต้องเพียรศึกษาหลักธรรม ข้อวัตรปฏิบัติ และต้องเพียรในการปฏิบัติขัดเกลาตนอย่างยิ่งยวด
หากขาดความเพียรดังที่กล่าวมาเสียแล้ว ปัญญาก็ไม่สามารถเกิดขึ้นมาได้เลย
สารบัญ พุทธศาสนสุภาษิต
- อัตตวรรค หมวดตน
- อัปปมาทวรรค หมวดความไม่ประมาท
- กัมมวรรค หมวดกรรม
- กิเลสวรรค หมวดกิเลส
- โกธวรรค หมวดความโกรธ
- ขันติวรรค หมวดความอดทน
- จิตตวรรค หมวดจิต
- ชยวรรค หมวดความชนะ
- ทานวรรค หมวดทาน
- ทุกขวรรค หมวดทุกข์
- ธัมมวรรค หมวดธรรม
- ปกิณกวรรค หมวดเบ็ดเตล็ด
- ปัญญาวรรค หมวดปัญญา
- ปมาทวรรค หมวดความประมาท
- ปาปวรรค หมวดบาป
- ปุคคลวรรค หมวดบุคคล
- ปุญญวรรค หมวดบุญ
- มัจจุวรรค หมวดความตาย
- มิตตวรรค หมวดมิตร
- ยาจนาวรรค หมวดการขอ
- ราชวรรค หมวดพระราชา
- วาจาวรรค หมวดวาจา
- วิริยวรรค หมวดความเพียร
- เวรวรรค หมวดเวร
- สัจจวรรค หมวดความสัตย์
- สติวรรค หมวดสติ
- สัทธาวรรค หมวดศรัทธา
- สันตุฏฐิวรรค หมวดสันโดษ
- สมณวรรค หมวดสมณะ
- สามัคคีวรรค หมวดสามัคคี
- สีลวรรค หมวดศีล
- สุขวรรค หมวดความสุข
- เสวนาวรรค หมวดการคบหา