สีลํ รกฺเขยฺย เมธาวี “ปราชญ์พึงรักษาศีล”

สีลํ รกฺเขยฺย เมธาวี.

[คำอ่าน : สี-ลัง, รัก-ไข-ยะ, เม-ทา-วี]

“ปราชญ์พึงรักษาศีล”

(ขุ.อิติ. ๒๕/๒๘๒)

ปราชญ์ หมายถึง ผู้มีปัญญา มีความเฉลียวฉลาด รู้จักละสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ทำเฉพาะสิ่งที่เป็นประโยชน์ เว้นจากสิ่งที่เป็นบาป ทำแต่สิ่งที่เป็นบุญ

ศีล เป็นคุณธรรมขั้นพื้นฐานอย่างหนึ่งที่มนุษย์ทุกคนจะต้องมี เพราะศีลทำให้มนุษย์ยังคงรักษาสภาวะของมนุษย์เอาไว้ได้ ถ้าขาดศีลเสียแล้ว สภาวะของมนุษย์ก็ย่อมจะลดลงตามลำดับ

ศีล เป็นรากฐานของบุญกุศลขั้นสูง คือการเจริญภาวนา ที่กล่าวเช่นนั้นก็เพราะว่า คนที่จะเจริญภาวนาหรือปฏิบัติกรรมฐาน จนสามารถได้ฌานได้สมาบัติ หรือได้บรรลุมรรคผลนิพพานได้นั้น จำเป็นต้องมีศีลที่บริสุทธิ์เสียก่อนจึงจะทำได้ เพราะถ้าศีลไม่บริสุทธิ์เสียแล้ว การปฏิบัติกรรมฐานก็ไม่ได้ผล

ดังนั้น ปราชญ์ หรือบัณฑิตผู้ฉลาดทั้งหลาย เล็งเห็นความสำคัญและอานิสงส์อันยิ่งใหญ่ของการรักษาศีลแล้ว จึงพยายามรักษาศีลให้บริสุทธิ์ผุดผ่องอยู่เสมอ ไม่ให้ขาด ไม่ให้ด่างพร้อย