ปญฺญา เว ธเนน เสยฺโย “ปัญญาเทียวประเสริฐกว่าทรัพย์”

ปญฺญา เว ธเนน เสยฺโย.

[คำอ่าน : ปัน-ยา, เว, ทะ-เน-นะ, ไส-โย]

“ปัญญาเทียวประเสริฐกว่าทรัพย์”

(ม.ม. 13/413, ขุ.เถร. 26/379)

ทรัพย์สมบัติทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นแก้วแหวนเงินทอง คฤหาสถ์ ที่ดิน หรืออะไรก็แล้วแต่บรรดามี เป็นสิ่งที่มนุษย์ทั้งหลายต้องการ ต้องมี เป็นสิ่งจำเป็นมากสำหรับการใช้ชีวิต

แต่สิ่งทั้งหลายเหล่านั้น เมื่อจะได้มาก็ย่อมหามาได้ด้วยปัญญา บุคคลจะมีทรัพย์มีสมบัติต่าง ๆ มากมายแค่ไหน ก็ต้องอาศัยปัญญาประกอบอาชีพแสวงหาให้ได้มา

เพราะฉะนั้น ปัญญาจึงอยู่เหนือทรัพย์สมบัติเหล่านั้น ถ้าขาดปัญญาเสียแล้ว การที่จะได้ทรัพย์สมบัติเหล่านั้นมานั้นเป็นเรื่องยากนักยากหนา ถึงได้มาแล้วถ้าไม่มีปัญญาก็ไม่สามารถรักษาเอาไว้ได้

อีกอย่างหนึ่ง ทรัพย์สมบัติเหล่านั้นสามารถตอบสนองความต้องการของมนุษย์ได้ คือมีประโยชน์แก่มนุษย์เฉพาะในโลกนี้เท่านั้น แต่ปัญญา สามารถทำให้มนุษย์กระทำที่สุดแห่งทุกข์ ถึงสันติสุขคือมรรคผลนิพพานได้

ดังนั้น ท่านจึงกล่าวว่า ปัญญาประเสริฐกว่าทรัพย์ เพราะทรัพย์สินเงินทองทั้งหลาย ไม่สามารถทำให้ความสุขอันเป็นบรมสุขเกิดขึ้นมาได้ แต่ปัญญาในทางธรรม คือปัญญาที่เกิดจากวิปัสสนานั้น สามารถทำให้ความสุขอันเป็นเอกันตบรมสุขเกิดขึ้นมาได้