ปญฺญา นรานํ รตนํ “ปัญญา เป็นรัตนะของเหล่านรชน”

ปญฺญา นรานํ รตนํ.

[คำอ่าน : ปัน-ยา, นะ-รา-นัง, ระ-ตะ-นัง]

“ปัญญา เป็นรัตนะของเหล่านรชน”

(สํ.ส. ๑๕/๕๐)

รัตนะ หมายถึง อัญมณี ซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์ทั้งหลายถือว่ามีคุณค่ามาก เป็นที่ต้องการของคนทั้งหลาย ใครมีไว้ในครอบครองถือว่าเป็นผู้มีฐานะ มีหน้ามีตา เพราะคนที่จะมีอัญมณีไว้ในครอบครองนั้น ย่อมเป็นผู้ทีฐานะที่ดีมากทีเดียว

ท่านเปรียบปัญญาเหมือนกับอัญมณี เพราะปัญญานั้นถือว่าเป็นสิ่งที่มีค่ายิ่งสำหรับชีวิตมนุษย์ เพราะมนุษย์ทั้งหลายจะสามารถสร้างฐานะสร้างเนื้อสร้างตัว ให้เป็นคนมีทรัพย์สิน มีหน้ามีตาในสังคมได้นั้น ก็ต้องอาศัยปัญญา

คนทำงานก็ต้องอาศัยปัญญา หาทรัพย์สินก็ต้องอาศัยปัญญา ดำรงชีวิตก็ต้องอาศัยปัญญา และที่สำคัญที่สุด จะถึงทางพ้นทุกข์ได้ก็ต้องอาศัยปัญญา ดังนั้น ปัญญาจึงเป็นสิ่งที่มีค่ามาก เปรียบเหมือนอัญมณีที่เป็นสิ่งมีค่าสำหรับมวลมนุษย์

ดังนั้น เมื่อยังมีชีวิตอยู่ จำเป็นอย่างยิ่งที่เราทั้งหลายจะต้องสร้างปัญญาให้เกิดมีในตนให้มากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นปัญญาทางโลกหรือปัญญาทางธรรมก็ตาม ล้วนเป็นสิ่งที่มีคุณค่ากับชีวิตทั้งสิ้น