พระอรหันต์ 4 ประเภท

พระอรหันต์ 4 ประเภท

พระอรหันต์ หมายถึง ผู้ห่างไกลจากกิเลส จัดเป็นพระอริยบุคคลชั้นสูงสุดในบรรดาพระอริยบุคคล 4 ประเภท พระอรหันต์นั้น ถือว่าเป็นผู้หมดกิเลสเหมือนกันทั้งหมด แต่จะมีคุณสมบัติหรือคุณพิเศษแตกต่างกันไปบ้าง ท่านแบ่งพระอรหันต์ออกเป็น 2 ประเภทบ้าง 4 ประเภทบ้าง 5 ประเภทบ้าง ในที่นี้จะกล่าวถึงพระอรหันต์ 4 ประเภท ประกอบด้วย

1. สุกขวิปัสสโก

สุกขวิปัสสโก แปลว่า ผู้เจริญวิปัสสนาล้วน หมายถึง ท่านที่บรรลุอรหัตตผลด้วยการเจริญวิปัสสนากรรมฐานล้วน ๆ ไม่ได้เจริญสมถกรรมฐาน เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วิปัสสนายานิก หรือ สุทธวิปัสสนายานิก คือผู้มีวิปัสสนาล้วน ๆ เป็นยาน พระอรหันต์ประเภทนี้ ไม่สามารถแสดงฤทธิ์ได้

2. เตวิชโช

เตวิชโช แปลว่า ผู้ได้วิชชา 3 หมายถึง พระอรหันต์ผู้ได้บรรลุวิชชา 3 หรือมีคุณสมบัติพิเศษ 3 ประการ ได้แก่

1) ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ มีความสามารถในการระลึกชาติได้

2) จุตูปปาตญาณ มีความสามารถในการล่วงรู้การตายและการเกิดของสรรพสัตว์ได้

3) อาสวักขยญาณ สามารถทำอาสวะให้สิ้นไปได้

3. ฉฬภิญโญ

ฉฬภิญโญ แปลว่า ผู้ได้อภิญญา 6 หมายถึง พระอรหันต์ผู้สำเร็จอภิญญา 6 ประการ คือ

1) อิทธิวิธิ สามารถแสดงฤทธิ์ได้

2) ทิพพโสต มีหูทิพย์

3) เจโตปริยญาณ สามารถอ่านใจคนอื่นได้

4) ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ สามารถระลึกชาติได้

5) ทิพพจักขุ มีตาทิพย์

6) อาสวักขยญาณ สามารถทำอาสวะให้สิ้นไปได้

4. ปฏิสัมภิทัปปัตโต

ปฏิสัมภิทัปปัตโต แปลว่า ผู้บรรลุปฏิสัมภิทา 4 หมายถึง พระอรหันต์ผู้สำเร็จปฏิสัมภิทา 4 ประการ คือ

1) อัตถปฏิสัมภิทา มีปัญญาแตกฉานในอรรถ

2) ธัมมปฏิสัมภิทา มีปัญญาแตกฉานในธรรม

3) นิรุตติปฏิสัมภิทา มีปัญญาแตกฉานในนิรุกติ (ภาษา)

4) ปฏิภาณปฏิสัมภิทา มีปัญญาแตกฉานในปฏิภาณ

พระอรหันต์ประเภทแรก คือ สุกขวิปัสสโก จัดเป็นประเภท ปัญญาวิมุตติ คือหลุดพ้นด้วยอำนาจแห่งปัญญา ส่วนสามประเภทหลัง จัดเป็นประเภทเจโตวิมุตติ คือหลุดพ้นด้วยอำนาจแห่งใจ

อีกอย่างหนึ่ง ประเภทแรกจัดเป็นวิปัสสนายานิก สามประเภทหลัง จัดเป็นสมถยานิก