ปธาน แปลว่า ความเพียร หมายเอาความเพียรที่ทำได้ยาก 2 ประการ คือ
1. คิหิปธาน
คิหิปธาน คือ ความเพียรของคฤหัสถ์ หมายเอาความเพียรในด้านที่จะอำนวยปัจจัยสี่แก่บรรพชิต เนื่องจากคฤหัสถ์นั้นมีภารกิจที่จะต้องหาเลี้ยงปากเลี้ยงท้อง อีกทั้งต้องจุนเจือครอบครัว เรียกได้ว่าต้องดิ้นรนเป็นอันมากอยู่แล้ว
เมื่อจะต้องคอยอำนวยปัจจัยสี่แก่บรรพชิตซึ่งมิใช่ญาติแล้ว ยิ่งต้องมีความเพียรมากขึ้นอีก ผู้นั้นต้องเป็นผู้ที่ประกอบด้วยศรัทธาปสาทะอย่างแรงกล้า จึงจะจำเพ็ญคิหิปธานนี้ได้
2. ปัพพชิตปธาน
ปัพพชิตปธาน คือ ความเพียรของบรรพชิต หมายเอาความเพียรในการปฏิบัติขัดเกลาตนเพื่อไถ่ถอนกองกิเลส คือการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานเพื่อทำลายกองกิเลสให้สิ้นเชิง อันเป็นกิจที่บรรพชิตจะพึงทำ เพื่อประโยชน์สูงสุดของตนในการกระทำที่สุดแห่งทุกย์อย่างหนึ่ง เพื่อประโยชน์สูงสุดคืออานิสงส์ที่จะเกิดแก่คฤหัสถ์ผู้คอยอำนวยปัจจัยสี่ให้อย่างหนึ่ง
