อุบาสกธรรม หมายถึง ธรรมะของอุบาสก หรือคุณสมบัติของอุบาสก ซึ่งหมายถึงผู้ใกล้ชิดพระรัตนตรัย ได้แก่ผู้รับเอาพระรัตนตรัยเป็นสรณะ ไม่มีสรณะอื่นยิ่งกว่า ถ้าเป็นสตรีเรียกว่า อุบาสิกา คุณสมบัติของอุบาสกนั้นมี 5 ประการ คือ
1. ประกอบด้วยศรัทธา
ผู้ที่จะเรียกตนว่าเป็นอุบาสกหรืออุบาสิกาได้นั้น จะต้องประกอบด้วยศรัทธาตั้งมั่นไม่หวั่นไหวในพระพุทธศาสนา ไม่เคลือบแคลงสงสัยในพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ และพระสังฆคุณ และประกอบด้วยตถาคตโพธิสัทธา คือเชื่อในพระปัญญาตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า
2. รักษาศีลบริสุทธิ์
ผู้เป็นอุบาสก จะต้องเป็นผู้มีศีลบริสุทธิ์ คือ ศีล 5 ข้อ ที่ต้องรักษาอยู่เป็นนิตย์ก็ไม่ให้ขาดตกบกพร่อง ศีล 8 ข้อที่ควรสมาทานรักษาในวันอุโบสถ ก็รักษาให้บริสุทธิ์ผุดผ่อง ถ้าละเมิดศีลข้อใดข้อหนึ่งอยู่เป็นประจำ ก็ยังไม่ถือว่าเป็นอุบาสกที่สมบูรณ์
3. ไม่ถือมงคลตื่นข่าว คือเชื่อกรรม ไม่เชื่อมงคล
ผู้เป็นอุบาสก ต้องเป็นผู้หวังผลจากการกระทำของตน ไม่ใช่หวังการดลบันดาลจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เชื่อกรรมและผลของกรรม คือประกอบด้วยกัมมสัทธาและวิปากสัทธา ไม่หวังผลลม ๆ แล้ง ๆ จากการบนบานศาลกล่าว
4. ไม่แสวงหาเขตบุญนอกพระพุทธศาสนา
ผู้เป็นอุบาสก จะต้องไม่แสวงหาบุญเขตในศาสนาอื่นนอกจากพระพุทธศาสนา หรือประกอบพิธีตามลัทธิความเชื่อของศาสนาอื่น เพราะถ้าทำเช่นนั้นอยู่ แสดงว่าไม่มีศรัทธาตั้งมั่นในพระพุทธศาสนา ถือว่าขาดคุณสมบัติของอุบาสก
5. บำเพ็ญบุญเฉพาะในพระพุทธศาสนา
ผู้เป็นอุบาสก จะต้องบำเพ็ญบุญเฉพาะในพุทธศาสนาเท่านั้น หมายถึง ให้ทำบุญตามความเชื่อในพระพุทธศาสนาที่เรียกว่า บุญกิริยาวัตถุ
หรืออีกนัยหนึ่ง อุบาสก ต้องเอาใจใส่บำรุงพระพุทธศาสนา ให้มั่นคงสถาพรสืบไป ไม่ให้มีภัยใด ๆ มากล้ำกลายพระพุทธศาสนา
ผู้ที่จะได้ชื่อว่าเป็นอุบาสกอุบาสิกาที่แท้จริงนั้น จะต้องประกอบด้วยคุณสมบัติทั้ง 5 ประการนี้ หากขาดข้อใดข้อหนึ่ง ถือว่าไม่ใช่อุบาสกโดยสมบูรณ์ เพราะคุณสมบัติไม่ครบนั่นเอง
