กามคุณ 5 ประการ

กามคุณ คือ ส่วนที่น่าใคร่น่าปรารถนา ส่วนที่ดีหรือส่วนอร่อยของกาม เครื่องผูกมัดใจให้เกิดความยินดีปรารถนา เปรียบเสมือนเหยื่อที่ล่อปลาให้ติดเบ็ด มี 5 ประการ คือ

1. รูปะ

รูปะ แปลว่า รูป หมายเอารูปที่น่าปรารถนาน่าพอใจ บุคคลเมื่อได้เห็นรูปที่น่าปรารถนาน่าพอใจ ย่อมหลงใหลติดใจในรูปนั้น และปรารถนาโหยหาอยากเห็นรูปนั้นอีก หรืออยากได้มาครอบครอง แม้เมื่อได้เห็นได้ครอบครองแล้ว ก็ยังปรารถนารูปที่น่าใคร่น่าพอใจเช่นนั้นอยู่ร่ำไป นำไปสู่การดิ้นรนแสวงหาไม่สิ้นสุด

2. สัททะ

สัททะ แปลว่า เสียง หมายเอาเสียงที่น่าปรารถนาน่าพอใจ บุคคลเมื่อได้ฟังเสียงที่น่าปรารถนาน่าพอใจ ย่อมหลงใหลติดใจในเสียงนั้น และปรารถนาโหยหาอยากฟังเสียงเช่นนั้นอีก แม้เมื่อได้ฟังแล้ว ก็ยังปรารถนาที่จะได้ฟังเสียงอื่น ๆ ที่น่าใคร่น่าพอใจเช่นนั้นอยู่ร่ำไป นำไปสู่การดิ้นรนแสวงหาไม่สิ้นสุด

3. คันธะ

คันธะ แปลว่า กลิ่น หมายเอากลิ่นที่น่าปรารถนาน่าพอใจ บุคคลเมื่อได้ดมกลิ่นที่น่าปรารถนาน่าพอใจ ย่อมหลงใหลติดใจในกลิ่นนั้น และปรารถนาโหยหาอยากดมกลิ่นเช่นนั้นอีก แม้เมื่อได้ดมแล้ว ก็ยังปรารถนาที่จะได้ดมกลิ่นอื่น ๆ ที่น่าใคร่น่าพอใจเช่นนั้นอยู่ร่ำไป นำไปสู่การดิ้นรนแสวงหาไม่สิ้นสุด

4. รสะ

รสะ แปลว่า รส หมายเอารสที่น่าปรารถนาน่าพอใจ บุคคลเมื่อได้ลิ้มรสที่น่าปรารถนาน่าพอใจ ย่อมหลงใหลติดใจในรสนั้น และปรารถนาโหยหาอยากลิ้มรสเช่นนั้นอีก แม้เมื่อได้ลิ้มแล้ว ก็ยังปรารถนาที่จะได้ลิ้มรสอื่น ๆ ที่น่าใคร่น่าพอใจเช่นนั้นอยู่ร่ำไป นำไปสู่การดิ้นรนแสวงหาไม่สิ้นสุด

5. โผฏฐัพพะ

โผฏฐัพพะ แปลว่า สัมผัสทางกาย หมายเอาสัมผัสทางกายที่น่าปรารถนาน่าพอใจ บุคคลเมื่อได้รับสัมผัสทางกายที่น่าปรารถนาน่าพอใจ ย่อมหลงใหลติดใจในสัมผัสนั้น และปรารถนาโหยหาอยากได้รับสัมผัสทางกายเช่นนั้นอีก แม้เมื่อได้แล้ว ก็ยังปรารถนาอยู่ร่ำไป นำไปสู่การดิ้นรนแสวงหาไม่สิ้นสุด

กามคุณทั้ง 5 นี้ เป็นเครื่องผูกมัดใจให้ติดอยู่ เพราะทำให้บุคคลหลงใหลยินดี ติดใจ พอใจ และปรารถนาโหยหาไม่จบสิ้น ก่อให้เกิดความทุกข์เพราะต้องดิ้นรนแสวงหา เมื่อได้มาก็เป็นสุข เมื่อไม่ได้มาก็เป็นทุกข์ วนเวียนอยู่เช่นนี้ไม่จบสิ้น