สรณะ 3 ประการ

สรณะ แปลว่า ที่พึ่ง ที่ระลึก หมายถึง บุคคลหรือสิ่งที่ควรน้อมใจระลึกถึงหรือถือเป็นที่พึ่ง หมายเอา พระรัตนตรัย 3 ประการ คือ

1. พระพุทธเจ้า

พระพุทธเจ้า หมายถึง ผู้ตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ รู้แจ้งในอริยสัจ 4 ด้วยพระองค์เอง แล้วสั่งสอนผู้อื่นให้รู้ตาม ผู้ที่จะมาตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าได้นั้น จะต้องผ่านการบำเพ็ญบารมีมายาวนานหลายอสงไขยกัป และต้องบำเพ็ญบารมีที่ยิ่งยวด 10 ประการ ใน 10 ชาติสุดท้าย เรียกว่า บารมี 10 ทัศ ครบทั้ง 3 ระดับ คือ ระดับต้น เรียกว่า บารมี ระดับกลาง เรียกว่า อุปบารมี และระดับสูง เรียกว่า ปรมัตถบารมี ก่อนที่จะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า

การที่เรามีหลักธรรมเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจให้ดำรงตนอยู่ในคุณงามความดีทุกวันนี้ เพราะพระพุทธเจ้าทรงใช้ความเพียรพยายามบำเพ็ญบารมีจนสามารถตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ แล้วนำหลักธรรมคำสอนมาสั่งสอนพวกเรา พระพุทธเจ้าจึงทรงเป็นที่พึ่งที่ระลึกประการแรก ที่เราควรระลึกถึงและถือเป็นทิฏฐานุคติในการดำรงชีวิต

2. พระธรรม

พระธรรม หมายถึง หลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้วนำมาสอนเหล่าสาวกให้รู้ตาม ซึ่งความจริงแล้ว พระธรรมคือหลักความจริงที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ เช่น หลักอนิจจตา คือความไม่เที่ยง หลักทุกขตา คือความเป็นทุกข์ และหลักอนัตตตา คือความเป็นสิ่งไม่มีตัวตน ของสรรพสิ่ง เป็นความจริงที่มีอยู่มาแต่เดิม แต่พระพุทธเจ้าเป็นผู้ค้นพบหลักความจริงเหล่านี้แล้วนำมาสอนสาวกให้รู้ตาม

พระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า คือสิ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจเราให้ดำรงตนอยู่ในคุณงามความดี พระธรรมจึงเป็นที่พึ่งที่ระลึกที่เราควรนึกถึงอยู่เสมอ เพื่อเป็นเครื่องยึดให้สามารถดำรงตนอยู่ในคุณงามความดีได้

3. พระสงฆ์

พระสงฆ์ หมายถึง ผู้ที่ได้ฟังคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้วปฏิบัติตามจนได้รู้ธรรมตามพระองค์ ว่าโดยตรง หมายเอาพระอริยบุคคล 8 จำพวก ตั้งแต่พระโสดาบันขึ้นไป ทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ์ ว่าโดยอ้อม หมายเอาสมมติสงฆ์ คือ พระภิกษุสงฆ์ที่ยังไม่บรรลุธรรม แต่มุ่งปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์ 8 เพื่อบรรลุความเป็นพระอริยบุคคลดังกล่าวด้วย

พระสงฆ์เป็นผู้ศึกษาหลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ปฏิบัติตามจนรู้แจ้งเห็นจริงตามพระพุทธเจ้า แล้วจึงนำหลักธรรมคำสอนนั้นมาเผยแผ่ให้พวกเราซึ่งเป็นอนุชนคนรุ่นหลังได้รู้ตาม พระสงฆ์จึงถือเป็นที่พึ่งที่ระลึกที่พวกเราเหล่าพุทธศาสนิกชนพึงระลึกถึงและถือเป็นสรณะ

การน้อมใจระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัยนั้น เข้าใจความหมายอย่างถูกต้อง และยึดถือเป็นหลักแห่งความประพฤติปฏิบัติหรือเป็นเครื่องนำทางในการดำเนินชีวิต โดยยั้งใจจากอกุศลและนำจิตเข้าสู่กุศล จะเป็นเครื่องนำทางอย่างดีให้เราสามารถดำรงตนอยู่ในคุณงามความดี พระรัตนตรัยจึงถือเป็นที่พึ่งอันประเสริฐที่เราควรยึดเป็นที่พึ่งและระลึกถึงอยู่เสมอ