สังคหวัตถุ 4 ประการ

สังคหวัตถุ แปลว่า วัตถุเป็นเครื่องสงเคราะห์ หรือ หลักการสงเคราะห์ หมายถึง ธรรมเป็นเครื่องสงเคราะห์กัน ธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวใจบุคคล ธรรมเป็นเครื่องผูกไมตรี ผู้ประพฤติธรรมข้อนี้จะเป็นผู้มีเสน่ห์ ผู้คนรักใคร่เอ็นดู มี 4 ประการ คือ

1. ทาน

ทาน การให้ปัน โดยปกติหมายถึง ช่วยเหลือในด้านทุนหรือปัจจัยเครื่องยังชีพ ตลอดจนเผื่อแผ่กันด้วยไมตรี อย่างเลิศหมายถึงธรรมทาน คือ แนะนำสั่งสอนให้ความรู้ความเข้าใจ จนเขารู้จักพึ่งตนเองได้

2. ปิยวาจา

ปิยวาจา หรือ เปยยวัชชะ คือ พูดจับใจ พูดด้วยน้ำใจหวังดี มุ่งให้เป็นประโยชน์ และรู้จักพูดให้เป็นผลดี ทำให้เกิดความเชื่อถือ สนิทสนม และเคารพนับถือกัน อย่างเลิศหมายถึง หมั่นแสดงธรรม คอยช่วยชี้แจงแนะนำหลักความจริง ความถูกต้องดีงาม แก่ผู้ที่ต้องการ

3. อัตถจริยา

อัตถจริยา บำเพ็ญประโยชน์ คือ ช่วยเหลือรับใช้ ทำงานสร้างสรรค์ ประพฤติการที่เป็นประโยชน์ อย่างเลิศหมายถึง ช่วยเหลือส่งเสริมคนให้มีความเชื่อถือถูกต้อง (สัทธาสัมปทา) ให้ประพฤติดีงาม (สีลสัมปทา) ให้มีความเสียสละ (จาคสัมปทา) และให้มีปัญญา (ปัญญาสัมปทา)

4. สมานัตตตา

สมานัตตตา มีตนเสมอ คือ เสมอภาค ไม่เอาเปรียบ ไม่ถือสูงต่ำ ร่วมสุขร่วมทุกข์ด้วยอย่างเลิศหมายถึง มีความเสมอกันโดยธรรม เช่น พระโสดาบันมีตนเสมอกับพระโสดาบันเป็นต้น

ผู้ปฏิบัติตามหลักสังคหวัตถุทั้ง 4 ประการนี้ จะเป็นคนที่มีสเน่ห์ เป็นที่รักใคร่ของคนทั้งหลาย