ธงเป็นเครื่องปรากฏของรถ ควันเป็นเครื่องปรากฏของไฟ ฯลฯ

ธโช รถสฺส ปญฺญานํ     ธูโม ปญฺญาณมคฺคิโน
ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ     ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยา.

[คำอ่าน]

ทะ-โช, ระ-ถัด-สะ, ปัน-ยา-นัง…..ทู-โม, ปัน-ยา-นะ-มัก-คิ-โน
รา-ชา, รัด-ถัด-สะ, ปัน-ยา-นัง…..พัด-ตา, ปัน-ยา-นะ-มัด-ถิ-ยา

[คำแปล]

“ธงเป็นเครื่องปรากฏของรถ ควันเป็นเครื่องปรากฏของไฟ พระราชาเป็นเครื่องปรากฏของแว่นแคว้น สามีเป็นเครื่องปรากฏของสตรี.”

(พุทฺธ) ขุ.ชา.มหา. 28/386.

ธงเป็นสัญลักษณ์ที่สื่อความหมายได้หลายอย่าง เช่น เป็นสัญลักษณ์บอกสัญชาติ เป็นสัญลักษณ์บอกตำแหน่ง เป็นสัญลักษณ์บอกองค์กร เป็นสัญลักษณ์สำหรับรถในสนามรบ เป็นต้น ในพุทธภาษิตนี้ ธง หมายเอาธงที่ใช้เป็นเครื่องหมายสำหรับรถ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์บอกสัญชาติ ตำแหน่ง หรือสื่อความหมายอื่นใดตามแต่จะกำหนดตกลงกัน ธง จึงเป็นเครื่องปรากฏของรถ คือเห็นธงแล้วรู้ว่ารถนั้นเป็นรถของสัญชาติไหน ผู้นั่งในรถมีตำแหน่งใด เป็นต้น

ควัน คือสิ่งที่เกิดจากไฟ เมื่อมีการจุดไฟในที่ใด ๆ ย่อมมีควันเกิดขึ้นในที่นั้น ๆ หากไม่มีไฟย่อมไม่มีควัน ดังนั้น ควัน จึงเป็นเครื่องปรากฏของไฟ เพราะเมื่อเห็นควันในที่ใด แสดงว่ามีไฟในที่นั้น ๆ อย่างแน่นอน

พระราชา คือประมุขของแผ่นดิน เป็นผู้ปกครองแผ่นดิน บริหารแผ่นดินให้เกิดความผาสุก ทำให้ประชาราษฎรในแผ่นดินนั้น ๆ สามารถดำรงชีวิตได้อย่างผาสุก มีความอยู่ดีกินดี มีความเจริญมั่งคั่ง มีคุณภาพชีวิตที่ดีทั้งด้านร่างกายและจิตใจ พระราชาผู้ทรงดำรงอยู่ในทศพิธราชธรรม ทรงปกครองแผ่นดินโดยธรรม ย่อมแสดงให้เห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองและความผาสุกของประเทศชาติ ดังนั้น พระราชาจึงเป็นเครื่องปรากฏของแว่นแคว้น

สตรีผู้แต่งงานแล้ว ย่อมมีสามีเป็นเครื่องปรากฏ คือ สตรีนั้นจะเป็นผู้มีหน้ามีตาในสังคม มีชื่อเสียงในสังคม เป็นที่ยอมรับนับถือในสังคมมากน้อยแค่ไหน ส่วนหนึ่งมาจากชื่อเสียงของสามีด้วย หากสามีเป็นผู้มีหน้ามีตาในสังคม เป็นที่ยอมรับนับถือในสังคมในวงกว้าง สตรีผู้เป็นภรรยาย่อมกลายเป็นผู้มีหน้ามีตาในสังคมตามสามีนั้นด้วย ดังนั้น สามีจึงเป็นที่ปรากฏของสตรี.