วิธีฝึกตัวเองเพื่อไม่ให้ทำผิดศีลข้อที่ 1

ศีลข้อที่ 1 คือ ปาณาติปาตา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการทำสัตว์มีชีวิตให้ตกล่วงไป ได้แก่ งดเว้นจากการฆ่าสัตว์ให้ตายนั่นเอง ซึ่งคำว่า สัตว์ หมายเอาสัตว์โลกทั้งปวง ทั้งมนุษย์และสัตว์เดรัจฉาน

การที่ศีลข้อที่ 1 จะขาดได้นั้น ต้องประกอบด้วยองค์ประกอบ 5 อย่าง ดังนี้

  1. สัตว์นั้นมีชีวิต
  2. ผู้ฆ่ารู้ว่าสัตว์นั้นมีชีวิต
  3. ผู้ฆ่ามีความคิดที่จะฆ่า
  4. พยายามฆ่า
  5. สัตว์ตายด้วยความพยายามนั้น

ทีนี้ เราจะทำอย่างไรจึงจะสามารถรักษาศีลข้อที่ 1 ให้บริสุทธิ์หมดจดได้

การที่จะรักษาศีลข้อที่ 1 ให้บริสุทธิ์หมดจดได้นั้น เราจำเป็นที่จะต้องฝึกฝนตนเองให้เป็นคนมีจิตใจดีมีเมตตาต่อสรรพสัตว์ โดยให้ฝึกดังนี้

  1. อย่าเป็นคนถือโทษโกรธแค้น
  2. อย่ายินดีในการใช้อาวุธทุกประเภท
  3. มีความเอ็นดูผู้อื่นสัตว์อื่น
  4. สงสารอยากช่วยเหลือผู้อื่นสัตว์อื่นให้พ้นทุกข์
  5. หวังประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์

อย่าเป็นคนถือโทษโกรธแค้น

ความถือโทษโกรธแค้น หรือความเป็นคนมักโกรธ เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้คนทั้งหลายเบียดเบียนกัน ฆ่ากัน ห้ำหั่นกัน อันเป็นสาเหตุที่ทำให้กระทำผิดศีลข้อที่ 1

คนเราอยู่ร่วมกันในสังคมซึ่งประกอบไปด้วยคนหมู่มาก ย่อมมีบ้างที่จะผิดใจกัน กระทบกระทั่งกัน หรือขัดแย้งกัน เราต้องฝึกตัวเองให้อยู่กับอารมณ์เหล่านี้ได้โดยไม่โกรธไม่แค้น ให้เข้าใจว่าสิ่งเหล่านั้นเป็นธรรมดาของการอยู่ร่วมกัน รู้จักข่มความโกรธ รู้จักหักห้ามใจไม่ให้เกิดความคับแค้นขัดเคือง เช่นนี้ ก็จะป้องกันการทำผิดศีลข้อที่ 1 ได้ เพราะไม่มีความคิดที่จะทำลายทำร้ายกัน

อย่ายินดีในการใช้อาวุธทุกประเภท

อาวุธ ถือเป็นสิ่งสำคัญที่ใช้เป็นเครื่องมือในการทำร้ายผู้อื่นสัตว์อื่น ถึงแม้ว่าในความเป็นจริง ในบางกรณีคนสามารถฆ่ากันเองหรือฆ่าสัตว์อื่นได้โดยไม่จำเป็นต้องใช้อาวุธเลย แต่ถ้ามีอาวุธอยู่ในมือ การฆ่าย่อมทำได้ง่ายขึ้น

ในบางครั้งเมื่อมีความคิดที่จะฆ่าผู้อื่นสัตว์อื่นด้วยความโกรธแค้น หากในขณะนั้นมีอาวุธอยู่ในมือด้วย ความกล้าและความมั่นใจในการฆ่าย่อมจะมีมากขึ้น ทำให้ตัดสินใจได้ง่ายในการที่จะลงมือฆ่า แต่ถ้าไม่มีอาวุธอยู่ในมือ ความกล้าและความมั่นใจก็ลดน้อยลง และด้วยความที่ไม่มีอาวุธนี้เอง อาจจะทำให้ยกเลิกความคิดที่จะฆ่านั้นเสียได้ เพราะไม่มั่นใจและมองไม่เห็นความเป็นไปได้

ดังนั้น เราควรฝึกตนเองไม่ให้มีความยินดีในการใช้อาวุธทุกประเภท ไม่ให้มีความนิยมชมชอบในอาวุธทั้งหลาย และไม่ควรคิดที่จะหาอาวุธมาไว้ในครอบครอง เพราะเมื่อมีอาวุธ จะทำให้ใจฮึกเหิมจนเกินพอดี กล้าที่จะเข่นฆ่าผู้อื่นสัตว์อื่นดังกล่าวแล้ว

ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า การไม่มีอาวุธ ช่วยลดโอกาสในการทำผิดศีลข้อที่ 1 ได้ในระดับหนึ่ง

มีความเอ็นดูผู้อื่นสัตว์อื่น

ความเอ็นดู ก็คือความเมตตา ความมีไมตรีจิตต่อเพื่อนมนุษย์ ความมีเมตตาต่อสรรพสัตว์ ความมีเมตตานี้ช่วยให้มนุษย์มีความรักความปรารถนาดีต่อกัน เป็นเกราะป้องกันความโกรธชั้นดี ควรทำให้มีในตนให้มาก ๆ

เราควรฝึกเจริญเมตตาให้เป็นนิสัย คือปรารถนาความสุขความเจริญแก่ผู้อื่นสัตว์อื่น ไม่มีจิตริษยา ปรารถนาให้คนรอบข้างอยู่ดีมีสุข ปรารถนาให้สัตว์โลกทั้งปวงมีชีวิตที่สงบสุข เป็นต้น

ความเมตตาเอ็นดูนี้ เป็นหลักธรรมที่ช่วยให้โลกสงบสุข ดังคำที่ว่า โลโกปตฺถมฺภิกา เมตตา เมตตาธรรมค้ำจุนโลก เพราะเมื่อชาวโลกทั้งหลายมีความเมตตาต่อกัน ย่อมไม่มีการเบียดเบียนเข่นฆ่ากัน

ดังนั้น ความเมตตาเอ็นดูกัน จึงเป็นเครื่องป้องกันการทำผิดศีลข้อที่ 1 ได้อย่างดี

สงสารอยากช่วยเหลือผู้อื่นสัตว์อื่น

ความสงสาร ตรงกับหลักธรรมคือ กรุณา หมายถึง ความปรารถนาอยากให้ผู้อื่นสัตว์อื่นพ้นจากความทุกข์ คือเมื่อเห็นคนอื่นสัตว์อื่นตกทุกข์ได้ยาก ได้รับความลำบาก ก็มีความปรารถนาที่จะช่วยเขาให้พ้นจากสภาวะอันเป็นทุกข์เช่นนั้น

ความกรุณาสงสารนี้ ก็เป็นธรรมะอีกข้อหนึ่งที่เราควรทำให้มีในตนให้มาก ถึงแม้ว่าในบางกรณี เราอาจไม่สามารถช่วยเหลือเขาได้ คือไม่สามารถช่วยได้ในทุก ๆ เรื่อง สามารถช่วยได้แค่บางเรื่องที่ไม่เกินกำลังเท่านั้น

แต่อย่างไรก็ตาม ความกรุณาสงสารนี้ ถ้ามีอยู่ในผู้ใดมาก ๆ ผู้นั้นจะไม่มีความคิดที่จะเบียดเบียนเข่นฆ่าผู้อื่นสัตว์อื่นให้ตายตกไป มีแต่อยากจะช่วยเหลือให้พ้นไปจากความทุกข์ยากลำบากเท่านั้น

ดังนั้น ความกรุณาสงสารนี้จึงเป็นเครื่องป้องกันการทำผิดศีลข้อที่ 1 ได้เช่นกั้น

หวังประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์

ความหวังประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์ คือความปรารถนาที่อยากให้สรรพสัตว์ทุกตัวตนได้รับประโยชน์สุข ห่างไกลจากความพินาศฉิบหายทั้งปวง มีความปรารถนาที่จะสร้างประโยชน์ให้แก่ผู้อื่นสัตว์อื่น

เมื่อมีความปรารถนาคือหวังประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์อยู่อย่างนี้ ย่อมเป็นไปไม่ได้ที่เราจะไปเบียดเบียนก่อความพินาศเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่นสัตว์อื่น เพราะนั่นเป็นการกระทำที่ตรงกันข้ามกับการสร้างประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์

ดังนั้น ความหวังประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์นี้ จึงเป็นเครื่องป้องกันการกระทำผิดศีลข้อที่ 1 ได้อย่างดี

ทั้ง 5 ข้อนี้ ควรฝึกทบทวนและปฏิบัติให้มีในตนอยู่เสมอ แล้วเราจะเป็นคนที่มีเมตตากรุณา มีจิตใจอ่อนโยน ไม่มีความคิดที่จะเข่นฆ่าผู้อื่นสัตว์อื่น ห่างไกลจากการกระทำผิดศีลข้อที่ 1 คือปาณาติบาต ชีวิตย่อมจะมีความสุขสงบเป็นอันมาก