ศีลข้อที่ ๒ อทินนาทานา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการถือเอาของที่เจ้าของไม่ได้ให้

ศีลข้อที่ ๒ อทินนาทานา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการถือเอาของที่เจ้าของไม่ได้ให้

ศีลข้อนี้มีความมุ่งหมายให้มนุษย์เรางดเว้นการทำมาหากินโดยทุจริต ให้ทำมาหากินโดยทางสุจริต และเคารพในกรรมสิทธิ์ของผู้อื่น โดยให้งดเว้นจากโจรกรรม รวมถึงงดเว้นจากการกระทำที่เป็นบริวารของโจรกรรมด้วย โดยให้งดเว้น

1. โจรกรรม
2. อนุโลมโจรกรรม
3. ฉายาโจรกรรม

เฉพาะอนุโลมโจรกรรมกับฉายาโจรกรรม ต้องพิจารณาเจตนาร่วมด้วย ถ้ามีเจตนาทำลายกรรมสิทธิ์ของเจ้าของทรัพย์ก็ถือว่าศีลขาด แต่ถ้าไม่ ก็ถือว่าศีลด่างพร้อย

โจรกรรม

การกระทำที่จัดเป็นโจรกรรม มี ๑๔ อย่าง คือ

1. ลัก คือ ขโมยเอาทรัพย์สินของคนอื่น โดยเจ้าของทรัพย์เขาไม่เห็น
2. ฉก คือ ชิงเอาทรัพย์ต่อหน้าต่อตาเจ้าของทรัพย์
3. กรรโชก คือ ทำให้เขากลัวแล้วให้เขาให้ทรัพย์ หรือยกเว้นให้โดยไม่ต้องเสียทรัพย์
4. ปล้น คือ รวมหัวกันหลายคน มีศรัตราอาวุธเข้าปล้นเอาทรัพย์
5. ตู่ คือ อ้างหลักฐานพยานเท็จ หักล้างกรรมสิทธิ์ของผู้อื่น
6. ฉ้อ คือ โกงเอาทรัพย์ของผู้อื่น
7. หลอก คือ ปั้นเรื่องขึ้นให้เขาเชื่อ แล้วให้เขาให้ทรัพย์
8. ลวง คือ ใช่เล่ห์เอาทรัพย์ด้วยเครื่องมือลวง
9. ปลอม คือ ทำหรือใช้ของปลอม
10. ตระบัด คือ ยืมของคนอื่นมาใช้แล้วยึดเอาเสีย
11. เบียดบัง คือ กินเศษกินเลย
12. สับเปลี่ยน คือ สลับเอาของผู้อื่นซึ่งมีค่ามากกว่า
13. ลักลอบ คือ หลบหนีภาษีของหลวง
14. ยักยอก คือ ใช้อำนาจหน้าที่ซึ่งมีอยู่ ถือเอาทรัพย์โดยไม่สุจริต

อนุโลมโจรกรรม

การกระทำที่เป็นอนุโลมโจรกรรม มี ๓ อย่าง คือ

1. สมโจร คือ สนับสนุนโจร
2. ปอกลอก คือ คบเขาเพื่อปอกลอกเอาทรัพย์
3. รับสินบน คือ รับสินจ้างเพื่อกระทำผิดหน้าที่

การรับสินบน หากผู้รับมีเจตนาร่วมกับผู้ให้ในการทำลายกรรมสิทธิ์ของผู้อื่น จัดว่าเป็นการร่วมทำโจรกรรมโดยตรง

ฉายาโจรกรรม

การกระทำที่เป็นฉายาโจรกรรม มี ๒ อย่าง คือ

1. ผลาญ คือ การทำลายทรัพย์ของผู้อื่นให้หมดสิ้นไป
2. หยิบฉวย คือ ถือวิสาสะเกินขอบเขต

ทั้งนี้ ถ้ามีเจตนาทำลายกรรมสิทธิ์ของผู้อื่นร่วมอยู่ด้วย ก็ไม่พ้นจัดเป็นโจรกรรม

หลักวินิจฉัย

การกระทำโจรกรรมที่จะถึงขั้นทำให้ศีลข้อที่ ๒ ขาดนั้น ต้องประกอบด้วยองค์ ๕ คือ

1. ของนั้นมีเจ้าของ
2. ตนรู้ว่าของนั้นมีเจ้าของ
3. จิตคิดจะลัก
4. พยายามลัก
5. ได้ของนั้นมาด้วยความพยายามนั้น