ภูมิ 4 ประการ

ภูมิ คือ ชั้นแห่งจิต ระดับจิตใจ ระดับชีวิต หมายถึง ชั้นหรือพื้นเพของจิตและเจตสิกที่ประณีตขึ้นไปตามลำดับ แบ่งเป็น 4 ชั้น คือ

1. กามาวจรภูมิ

กามาวจรภูมิ ชั้นที่ท่องเที่ยวอยู่ในกาม หมายถึง ระดับจิตใจที่ยังปรารภกามเป็นอารมณ์ คือยังเกี่ยวข้องกับกามคุณ ได้แก่ ระดับจิตใจของสัตว์ในกามภพทั้ง 11 ชั้น คือ อบายภูมิ 4 มนุษย์โลก 1 และสวรรค์ชั้นกามาวจร 6

2. รูปาวจรภูมิ

รูปาวจรภูมิ ชั้นที่ท่องเที่ยวอยู่ในรูป หมายถึง ระดับจิตใจที่ปรารภรูปธรรมเป็นอารมณ์ ได้แก่ ระดับจิตใจของท่านผู้ได้ฌานหรือผู้อยู่ในรูปภพทั้ง 16 ชั้น

3. อรูปาวจรภูมิ

อรูปาวจรภูมิ ชั้นที่ท่องเที่ยวอยู่ในอรูป หมายถึง ระดับจิตใจที่ปรารภอรูปธรรมเป็นอารมณ์ ได้แก่ ระดับจิตใจของท่านผู้ได้อรูปฌาน หรือผู้อยู่ในอรูปภพทั้ง 4 ชั้น

4. โลกุตตรภูมิ

โลกุตตรภูมิ ชั้นที่พ้นจากโลก หมายถึง ระดับแห่งโลกุตตรธรรม ได้แก่ ระดับจิตใจของพระอริยเจ้าอันพ้นแล้วจากโลกียภูมิ 3 ข้างต้น