ถ้าสัตว์พึงรู้อย่างนี้ว่า ชาติสมภพนี้เป็นทุกข์ สัตว์ก็ไม่ควรฆ่าสัตว์ ฯลฯ

เอวญฺเจ สตฺตา ชาเนยฺยุํ     ทุกฺขายํ ชาติสมฺภโว
น ปาโณ ปาณินํ หญฺเญ     ปาณฆาตี หิ โสจติ.

[คำอ่าน]

เอ-วัน-เจ, สัด-ตา, ชา-ไน-ยุง…..ทุก-ขา-ยัง, ชา-ติ-สำ-พะ-โว
นะ, ปา-โน, ปา-นิ-นัง, หัน-เย…..ปา-นะ-คา-ตี, หิ, โส-จะ-ติ

[คำแปล]

“ถ้าสัตว์พึงรู้อย่างนี้ว่า ชาติสมภพนี้เป็นทุกข์ สัตว์ก็ไม่ควรฆ่าสัตว์ เพราะผู้ฆ่าสัตว์ย่อมเศร้าโศก.”

(รุกฺขเทวตาโพธิสตฺต) ขุ.ชา.เอก. 27/6.

ชาติสมภพ หมายถึง การเกิด ถือการถือปฏิสนธิในภพต่าง ๆ ตามกำลังแห่งวิบากของกรรมที่ทำไว้ การเปิดบ่อย ๆ นั้นเป็นทุกข์ ดังที่พระพุทธองค์ได้ตรัสไว้ว่า ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนํ เพราะเมื่อสัตว์ทั้งหลายเกิดขึ้นมาแล้ว ย่อมต้องประสบกับความทุกข์ในการดิ้นรนเพื่อให้มีชีวิตรอด ในระหว่างดำรงชีวิตอยู่ก็ต้องประสบกับความทุกข์ต่าง ๆ นานาในการบริหารอัตภาพร่างกายให้เป็นไป ต้องสร้างกรรมต่าง ๆ ทั้งที่เป็นกุศลและอกุศลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อทำกรรมต่าง ๆ แล้ว กรรมเหล่านั้นก็ให้ผลในทางที่ดีบ้างไม่ดีบ้างตามแต่ประเภทแห่งกรรมที่กระทำ และกรรมเหล่านั้นก็เป็นเหตุให้สัตว์ทั้งหลายผู้เป็นเจ้าของแห่งกรรมต้องเวียนเกิดเวียนตายอีกบ่อย ๆ ไม่รู้จบสิ้น

เมื่อรู้ดังนี้แล้ว เราทั้งหลายเมื่อเกิดมาแล้วพึงมีความเห็นอกเห็นใจในสัตว์โลกทั้งหลายผู้เป็นเพื่อนเกิดเพื่อนตายและเป็นเพื่อนทุกข์ในสังสารวัฏอันยาวนานนี้ มองให้เห็นความทุกข์ยากลำบากของการที่สัตว์โลกทุกตัวตนต้องได้รับจากการเวียนว่ายตายเกิด แล้วปลูกความเมตตากรุณาให้เกิดขึ้นในสัตว์โลกทั้งปวงผู้เป็นเพื่อนทุกข์ แล้วงดเว้นจากการเบียดเบียนกัน เว้นจากการเข่นฆ่ากันเสีย ถ้าทำได้ดังนี้ สัตว์โลกทั้งปวงย่อมสามารถดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันได้ด้วยความสงบสุข

อนึ่ง การเบียดเบียนสัตว์อื่น การเข่นฆ่าสัตว์อื่นนั้น เป็นสิ่งที่ก่อให้เกิดความทุกข์ความเศร้าโศก ผู้ถูกฆ่าก็เป็นทุกข์เพราะถูกฆ่า ผู้ที่เกี่ยวข้องด้วยผู้ที่ถูกฆ่าก็เป็นทุกข์เพราะสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก ผู้ที่ฆ่าเขาก็ย่อมจะเป็นทุกข์เพราะต้องรับวิบากแห่งอกุศลกรรมคือการฆ่านั้น จึงกล่าวได้ว่า การเข่นฆ่ากันนั้นเป็นเหตุสร้างความทุกข์ความเศร้าโศกโดยส่วนเดียว.