โลกถูกมฤตยูกำจัด ถูกชราล้อมไว้ ไม่มีผู้ต้านทาน ย่อมเดือดร้อน ฯลฯ

มจฺจุนพฺภาหโต โลโก     ปริกฺขิตฺโต ชราย จ
หญฺญติ นิจฺจมตฺตาโณ     ปตฺตทณฺโฑว ตกฺกโร.

[คำอ่าน]

มัด-จุ-นับ-พา-หะ-โต, โล-โก…..ปะ-ริก-ขิด-โต, ชะ-รา-ยะ, จะ
หัน-ยะ-ติ, นิด-จะ-มัด-ตา-โน…..ปัด-ตะ-ทัน-โท-วะ, ตัก-กะ-โร

[คำแปล]

“โลกถูกมฤตยูกำจัด ถูกชราล้อมไว้ ไม่มีผู้ต้านทาน ย่อมเดือดร้อนเป็นนิตย์ ดุจคนต้องโทษต้องทำตามอาชญา ฉะนั้น.”

(สิริมณฺฑเถร) ขุ.เถร. 26/335.

คำว่า โลก ในที่นี้ หมายเอาสัตว์โลกทั้งปวง คือคนและสัตว์ทั้งหลายที่ถือกำเนิดเกิดขึ้นมาในโลก คนและสัตว์ทั้งหลายเหล่านั้นเมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว ย่อมถูกชราล้อมไว้ในระหว่าง และถูกมฤตยูกำจัดในที่สุด ย่อมประสบกับความทุกข์ความเดือดร้อนอยู่เป็นนิตย์ ความหมายก็คือ เมื่อสัตว์โลกทั้งหลายเกิดขึ้นมาแล้ว สังขารร่างกายย่อมเข้าถึงความชราตั้งแต่วินาทีแรกที่เกิด คือร่างกายจะแก่ขึ้นทุกๆ วินาที ในเบื้องต้นที่ร่างกายเริ่มแก่ขึ้นเรื่อย ๆ จากความเป็นทารกจนถึงความเป็นหนุ่มเป็นสาว อาจมองไม่เห็นความชรา เพราะเราไม่ได้รู้สึกว่าเราแก่ เราจะรู้สึกว่าเราเป็นหนุ่มขึ้นเป็นสาวขึ้น แต่ในความเป็นจริงแล้ว การที่ร่างกายเปลี่ยนแปรงจากความเป็นทารกสู่ความเป็นหนุ่มสาวนั้น เป็นไปด้วยอำนาจของชรานั่นเอง และเราจะเห็นความชราได้ชัดเจนขึ้น เมื่อร่างกายเปลี่ยนจากวัยหนุ่มสาวเข้าสู่วัยชราคือร่างกายเริ่มเสื่อมโทรมลงเรื่อยๆ เนื้อหนังเริ่มเหี่ยวเฉา อันเป็นสัญลักษณ์ที่เราเข้าใจกันว่า นั่นคือความแก่

นอกจากสรรพสัตว์จะถูกความชราครอบงำอยู่เป็นนิตย์แล้ว ในที่สุดก็จะถูกมฤตยูคือความตายกำจัด คือสรรพสัตว์ต้องเข้าถึงความตายในที่สุด บางคนตายตั้งแต่วัยเด็ก บางคนตายในวัยกลางคน บางคนตายในวัยชรา แต่ไม่ว่าจะตายในวัยใดหรือด้วยเหตุใดก็ตาม สิ่งที่แน่นอนที่สุดคือ ทุกคนต้องตาย

ความแก่และความตายดังกล่าวแล้ว เป็นสิ่งที่ครอบงำสรรพสัตว์ทั้งหลายอยู่ตลอดเวลา ไม่สามารถที่จะต้านทานหรือป้องกันได้ สรรพสัตว์ที่เกิดขึ้นมาแล้วจึงเหมือนกับบุคคลผู้ต้องโทษที่ต้องใช้ชีวิตอยู่ภายใต้กฎของที่คุมขังหรือตามกฎของการลงโทษที่ตนได้รับ กฎสำหรับสรรพสัตว์ทั้งหลายก็คือ เมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว ต้องประสบกับความแก่และความตายอย่างไม่มีทางหลบเลี่ยง

วิธีเดียวที่จะหนีพ้นความแก่และความตายได้ คือต้องไม่เกิดอีก และวิธีที่จะทำให้ไม่ต้องเกิดอีกก็มีหนทางเดียวคือการเข้าถึงนิพพาน ด้วยการหมั่นเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ดำเนินตามวิถีแห่งอริยมรรคมีองค์แปด หากบุคคลสามารถเข้าถึงนิพพานได้แล้ว ภพชาติย่อมหมดไป การเกิดใหม่ไม่มีอีก เมื่อการเกิดใหม่ไม่มี ความแก่และความตาย ย่อมไม่มีเช่นกัน.