ตุฏฺฐี สุขา ยา อิตรีตเรน “ความสันโดษด้วยปัจจัยตามมีตามได้ นำสุขมาให้”

ตุฏฺฐี สุขา ยา อิตรีตเรน.

[คำอ่าน : ตุด-ถี, สุ-ขา, ยา, อิ-ตะ-รี-ตะ-เร-นะ]

“ความสันโดษด้วยปัจจัยตามมีตามได้ นำสุขมาให้”

(ขุ.ธ. ๒๕/๕๙)

ความสันโดษ คือ ความยินดีพอใจในสิ่งของของตนเท่าที่มีอยู่ ไม่มักมาก ไม่โลภอยากได้จนเกินประมาณ หรือไม่โลภอยากได้ของคนอื่นมาครอบครอง

ความสันโดษ ในพุทธศาสนสุภาษิตนี้ หมายถึงความยินดีพอใจในปัจจัย 4 อันเป็นความต้องการพื้นฐานของมนุษย์ นั่นก็คือ

1. อาหาร
2. เครื่องนุ่งห่ม
3. ที่อยู่อาศัย
4. ยารักษาโรค

บุคคลที่มีความโลภ ไม่รู้จักพอ ย่อมมีความต้องการในปัจจัย 4 อย่างดังกล่าวอย่างเกินประมาณ มีแล้วก็อยากจะมีอีก อยากจะมีให้มากกว่าคนอื่น อยากจะมีให้ยิ่ง ๆ ขึ้นไปไม่รู้จบ

บุคคลที่มีความโลภเช่นนี้ ย่อมประสบแต่ความทุกข์ เพราะเขาจะมีความรู้สึกว่าตนเองยังไม่มี หรือมียังไม่พอ ทั้ง ๆ ที่มีเพียงพอแล้ว

ส่วนคนที่มีความสันโดษ ย่อมยินดีในสิ่งที่ตนเองมี มีความสุขกับสิ่งที่เป็นของ ๆ ตนเท่าที่มีอยู่ ไม่อยากได้จนเกินประมาณ แสวงหาแต่พอดี ไม่ทะยานอยากจนทำให้เกิดความทุกข์ใจขึ้นมา

ดังนั้นท่านจึงกล่าวว่า ความสันโดษด้วยปัจจัยสี่ตามมีตามได้ นำความสุขมาให้