ตุฏฺฐี สุขา ยา อิตรีตเรน.
[คำอ่าน : ตุด-ถี, สุ-ขา, ยา, อิ-ตะ-รี-ตะ-เร-นะ]
“ความสันโดษด้วยปัจจัยตามมีตามได้ นำสุขมาให้”
(ขุ.ธ. 25/59)
ความสันโดษ คือ ความยินดีพอใจในสิ่งของของตนเท่าที่มีอยู่ ไม่มักมาก ไม่โลภอยากได้จนเกินประมาณ หรือไม่โลภอยากได้ของคนอื่นมาครอบครอง
ความสันโดษ ในพุทธศาสนสุภาษิตนี้ หมายถึงความยินดีพอใจในปัจจัย 4 อันเป็นความต้องการพื้นฐานของมนุษย์ นั่นก็คือ
- อาหาร
- เครื่องนุ่งห่ม
- ที่อยู่อาศัย
- ยารักษาโรค
บุคคลที่มีความโลภ ไม่รู้จักพอ ย่อมมีความต้องการในปัจจัย 4 อย่างดังกล่าวอย่างเกินประมาณ มีแล้วก็อยากจะมีอีก อยากจะมีให้มากกว่าคนอื่น อยากจะมีให้ยิ่ง ๆ ขึ้นไปไม่รู้จบ
บุคคลที่มีความโลภเช่นนี้ ย่อมประสบแต่ความทุกข์ เพราะเขาจะมีความรู้สึกว่าตนเองยังไม่มี หรือมียังไม่พอ ทั้ง ๆ ที่มีเพียงพอแล้ว
ส่วนคนที่มีความสันโดษ ย่อมยินดีในสิ่งที่ตนเองมี มีความสุขกับสิ่งที่เป็นของ ๆ ตนเท่าที่มีอยู่ ไม่อยากได้จนเกินประมาณ แสวงหาแต่พอดี ไม่ทะยานอยากจนทำให้เกิดความทุกข์ใจขึ้นมา
ดังนั้นท่านจึงกล่าวว่า ความสันโดษด้วยปัจจัยสี่ตามมีตามได้ นำความสุขมาให้
