ภัพพตาธรรม 6 ประการ

ภัพพตาธรรม คือ ธรรมอันทำให้เป็นผู้ควรที่จะบรรลุกุศลธรรมที่ยังไม่บรรลุ และทำกุศลธรรมที่บรรลุแล้วให้เจริญเพิ่มพูน คุณสมบัติที่ทำให้เป็นผู้ควร เหมาะ สามารถ หรือพร้อม ที่จะได้จะถึงสิ่งดีงามที่ยังไม่ได้ไม่ถึง และทำสิ่งดีงามที่ได้ที่ถึงแล้วให้เจริญเพิ่มพูน มี 6 ประการ คือ

1. ฉลาดในหลักความเจริญ

ฉลาดในหลักความเจริญ คือ รู้และเข้าใจกระบวนการหรือเหตุปัจจัยที่จะทำให้เกิดความเจริญเพิ่มพูน แล้วปฏิบัติตนหรือดำเนินตามหลักนั้น เพื่อให้เข้าถึงความเจริญที่มุ่งหมาย

2. ฉลาดในหลักความเสื่อม

ฉลาดในหลักความเสื่อม คือ รู้และเข้าใจกระบวนการหรือเหตุปัจจัยที่จะทำให้เกิดความเสื่อม แล้วหลีกเลี่ยงกระบวนการหรือเหตุปัจจัยเหล่านั้น เพื่อนำตนให้ห่างจากความเสื่อมทั้งปวง

3. ฉลาดในอุบาย

ฉลาดในอุบาย คือ รู้ เข้าใจ ชำนาญ ในวิธีการที่จะแก้ไข จัดทำ หรือดำเนินการกิจต่าง ๆ ให้สำเร็จลุล่วงสมความมุ่งหมาย ไม่ให้เกิดข้อบกพร่องเสียหาย ฉลาดในการหาวิธีสร้างคุณงามความดีให้มีในตนยิ่ง ๆ ขึ้นไป

4. สร้างฉันทะที่จะบรรลุกุศลธรรมที่ยังมิได้บรรลุ

สร้างฉันทะที่จะบรรลุกุศลธรรมที่ยังมิได้บรรลุ คือ มีความพอใจ ความต้องการ หรือความใฝ่ใจ ที่จะได้บรรลุกุศลธรรมที่ยังไม่มีในตนอยู่เสมอ และปรารถนาที่จะทำให้ได้ผลดียิ่ง ๆ ขึ้นไป ไม่เบื่อหน่าย

5. ระวังรักษากุศลธรรมที่ได้ลุถึงแล้ว

ระวังรักษากุศลธรรมที่ได้ลุถึงแล้ว คือ มีความเพียรในการรักษาคุณงามความดีที่มีอยู่แล้วไม่ให้เสื่อมไป ได้แก่ การพยายามประคับประคองรักษาคุณงามความดีของตนที่มีอยู่ไม่ให้เสื่อมถอย รักษาสภาพจิตใจของตัวเองที่ดีอยู่แล้วไม่ให้อ่อนแอจนตกไปเป็นทาสของกิเลส รักษาจิตใจให้เข้มแข็ง ไม่ให้ถูกชักจูงไปทำความชั่วได้ง่าย ๆ

6. ทำให้สำเร็จลุจุดหมายด้วยการกระทำต่อเนื่องไม่ยั้งหยุดหรือขาดตอน

ทำให้สำเร็จลุจุดหมายด้วยการกระทำต่อเนื่องไม่ยั้งหยุดหรือขาดตอน คือ สร้างกุศลธรรมอย่างต่อเนื่อง ไม่หยุด พยายามสร้างคุณงามความดีให้เกิดขึ้นในสันดานให้มาก ๆ ด้วยการบำเพ็ญทาน รักษาศีล เจริญภาวนา ไม่ให้ขาดช่วงหรือขาดตอน ดำเนิน