
วิญญาณ 5 ประการ
วิญญาณ คือ ความรู้แจ้งอารมณ์ หมายถึง ระบบการรับรู้ของจิตที่เกิดจากการที่อายตนะภายในกับอายตนะภายนอกกระทบกัน เป็นหน้าที่หรืออาการอย่างหนึ่งของจิต จำแนกออกไปตามประสาทสัมผัสที่รับรู้อารมณ์ภายนอก มี 5 ประการ คือ
1. จักขุวิญญาณ
จักขุวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางตา คือ การรู้รูปด้วยตา การเห็น เมื่ออายตนะภายในคือตา กระทบอายตนะภายนอกคือรูป เกิดจักขุวิญญาณขึ้นมา ทำให้รู้ว่ารูปนั้นมีลักษณะอย่างไร มีสีอย่างไร เป็นต้น
2. โสตวิญญาณ
โสตวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางหู คือ การรู้เสียงด้วยหู การได้ยิน เมื่ออายตนะภายในคือหู กระทบอายตนะภายนอกคือเสียง เกิดโสตวิญญาณขึ้นมา ทำให้รู้ว่าเสียงนั้นมีลักษณะอย่างไร เบาหรือดัง เป็นต้น
3. ฆานวิญญาณ
ฆานวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางจมูก คือ การรู้กลิ่นด้วยจมูก การได้กลิ่น เมื่ออายตนะภายในคือจมูก กระทบอายตนะภายนอกคือกลิ่น เกิดฆานวิญญาณขึ้นมา ทำให้รู้ว่ากลิ่นนั้นมีลักษณะอย่างไร เหม็นหรือหอม เป็นต้น
4. ชิวหาวิญญาณ
ชิวหาวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางลิ้น คือ การรู้รสด้วยลิ้น เมื่ออายตนะภายในคือลิ้น กระทบอายตนะภายนอกคือรส เกิดชิวหาวิญญาณขึ้นมา ทำให้รู้ว่ารสนั้นมีลักษณะอย่างไร เผ็ด หวาน มัน หรือเค็ม เป็นต้น
5. กายวิญญาณ
กายวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางกาย คือ การรู้โผฏฐัพพะด้วยกาย การรู้สึกกายสัมผัส เมื่ออายตนะภายในคือกาย กระทบอายตนะภายนอกคือโผฏฐัพพะ ทำให้รู้ว่าโผฏฐัพพะนั้นมีลักษณะอย่างไร เย็น ร้อน อ่อน หรือแข็ง เป็นต้น
นอกจากวิญญาณ 5 แล้ว ยังมีอีกหมวดหนึ่งคือ วิญญาณ 6 ซึ่งก็ได้แก่วิญญาณทั้ง 5 ประการนี้ รวมกับมโนวิญญาณ คือความรู้อารมณ์ทางใจ อีกหนึ่ง จึงเป็นวิญญาณ 6
- อนันตริยกรรม 5 ประการ
- อภิณหปัจจเวกขณ์ 5 ประการ
- เวสารัชชกรณธรรม 5 ประการ
- องค์แห่งภิกษุใหม่ (นวกภิกขุธรรม) 5 ประการ
- องค์แห่งพระธรรมกถึก (ธรรมเทสกธรรม) 5 ประการ
- ธัมมัสสวนานิสงส์ 5 ประการ
- พละ 5 ประการ
- พละ 5 ของพระมหากษัตริย์
- นิวรณ์ 5 ประการ
- ขันธ์ 5 ประการ
- อนุปุพพิกถา 5 ประการ
- กามคุณ 5 ประการ
- ปีติ 5 ประการ
- จักขุ 5 ประการ
- ธรรมขันธ์ 5 ประการ
- มัจฉริยะ 5 ประการ
- วิญญาณ 5 ประการ
- มาร 5 ประการ
- วิมุตติ 5 ประการ
- เวทนา 5 ประการ
- สังวร 5 ประการ
- สุทธาวาส 5 ชั้น
- พระอนาคามี 5 ประเภท
- พระอรหันต์ 5 ประเภท
- อุบาสกธรรม 5 ประการ
- มิจฉาวณิชชา 5 ประการ
- ศีล 5 ประการ
- ประโยชน์ที่ควรถือเอาจากโภคทรัพย์ (โภคอาทิยะ) 5 ประการ
- พร 5 ประการ
- เทวทูต 5 ประการ
- ธรรมสมาธิ 5 ประการ
- นิยาม 5 ประการ
- หน้าที่มารดาบิดาที่มีต่อบุตร 5 ประการ
- หน้าที่ของบุตรธิดาที่พึงทำต่อมารดาบิดา 5 ประการ
- หน้าที่ศิษย์ที่พึงปฏิบัติต่อครูอาจารย์ 5 ประการ
- หน้าที่ครูอาจารย์ที่พึงปฏิบัติต่อศิษย์ 5 ประการ
- หน้าที่สามีที่พึงปฏิบัติต่อภรรยา 5 ประการ
- หน้าที่ภรรยาที่พึงปฏิบัติต่อสามี 5 ประการ
- แนวทางบำรุงน้ำใจมิตรสหาย 5 ประการ
- สิ่งที่เพื่อนควรปฏิบัติต่อเพื่อน 5 ประการ
- สิ่งที่นายจ้างควรปฏิบัติต่อลูกจ้าง 5 ประการ
- สิ่งที่ลูกจ้างควรปฏิบัติ 5 ประการ
- กิริยาที่พึงปฏิบัติต่อสมณะ 5 ประการ
- หน้าที่ของพระสงฆ์ที่พึงปฏิบัติต่อคฤหัสถ์ 6 ประการ
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 1)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 2)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 3)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 4)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 5)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 6)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 7)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 8)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 9)
- อาวาสิกธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 10)
- นิโรธ 5 ประการ
- พหูสูตมีองค์ 5 ประการ
- เบญจธรรม 5 ประการ
- อริยวัฑฒิ 5 ประการ
- อายุวัฒนธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 1)
- อายุวัฒนธรรม 5 ประการ (หมวดที่ 2)
- อินทรีย์ 5 ประการ
- คารวตา 6 ประการ
- สารณียธรรม 6 ประการ
- ปิยรูปสาตรูป
- อายตนะภายใน 6 ประการ
- อายตนะภายนอก 6 ประการ
- วิญญาณ 6 ประการ
- สัมผัส 6 ประการ
- เวทนา 6 ประการ
- สัญญา 6 ประการ
- สัญเจตนา 6 ประการ
- ตัณหา 6 ประการ
- วิตก 6 ประการ
- วิจาร 6 ประการ
- อภิญญา 6 ประการ
- อภิฐาน 6 ประการ
- จริต 6 ประการ
- ธรรมคุณ 6 ประการ
- ภัพพตาธรรม 6 ประการ
- เวปุลลธรรม 6 ประการ
- สวรรค์ 6 ชั้น
- วัฒนมุข 6 ประการ
- อนุตตริยะ 6 ประการ
- ทวาร 6 ประการ
- อบายมุข 6 ประการ
- ธาตุ 6 ประการ
- ธาตุกัมมัฏฐาน 6 ประการ
- ทิศ 6 ประการ