เย จ โข สมฺมทกฺขาเต ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน
เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ.
[คำอ่าน]
เย, จะ, โข, สำ-มะ-ทัก-ขา-เต….ทำ-เม, ทำ-มา-นุ-วัด-ติ-โน
เต, ชะ-นา, ปา-ระ-เมด-สัน-ติ….มัด-จุ-ไท-ยัง, สุ-ทุด-ตะ-รัง
[คำแปล]
“ชนเหล่าใดประพฤติธรรม ในธรรมที่พระพุทธเจ้ากล่าวดีแล้ว ชนเหล่านั้น จักข้ามแดนมฤตยูที่ข้ามได้ยาก.”
(พุทฺธ) ขุ.ธ. 25/26.
ธรรมที่พระพุทธเจ้ากล่าวดีแล้วก็คือ อริยสัจ 4 ซึ่งเป็นความจริงอันประเสริฐ เป็นวิถีแห่งความพ้นทุกข์ทั้งปวง เป็นธรรมที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ด้วยดีโดยชอบแล้วทรงนำมาเผยแผ่ให้สาวกทั้งหลายได้รู้ตาม
แดนมฤตยูที่ข้ามได้ยากก็คือวัฏสงสาร อันหมายถึงการเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในภพทั้ง 3 ต้องประสบกับความทุกข์อย่างไม่รู้จบสิ้น
พระพุทธเจ้าเมื่อทรงเสด็จอุบัติขึ้นในโลก พระองค์ทรงพิจารณาเห็นสัตว์โลกทั้งหลายต้องประสบกับความทุกข์ต่าง ๆ เช่น ทุกข์เพราะความแก่ชรา ทุกเพราะความเจ็บไข้ได้ป่วย ทุกข์เพราะความตาย เป็นต้น พระองค์จึงทรงคิดหาวิธีที่จะช่วยสัตว์โลกเหล่านั้นในพ้นไปจากความทุกข์ จึงทรงออกผนวชและประพฤติวัตรต่าง ๆ นานา จนสุดท้ายทรงตรัสรู้อริยสัจ 4 อันเป็นวิถีแห่งความพ้นทุกข์อย่างถาวร แล้วทรงนำธรรมที่พระองค์ตรัสรู้นั้นมาแนะนำสั่งสอนสาวกทั้งหลายให้รู้ตาม
สาวกทั้งหลายผู้ศึกษาและปฏิบัติตามธรรมอันประเสริฐที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนด้วยดี ได้รู้ตามพระองค์และสามารถกระทำที่สุดแห่งทุกข์ข้ามแดนมฤตยูคือการเวียนว่ายตายเกิดได้เป็นจำนวนมาก
แม้ชนรุ่นหลังในปัจจุบัน หากศึกษาและปฏิบัติตามธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนอย่างเคร่งครัด ย่อมจะสามารถทำลายแดนมฤตยูที่ข้ามได้โดยยากนั้นได้เช่นกัน.
