โลกถูกจิตนำไป ถูกจิตชักไป สัตว์ทั้งปวงไปสู่อำนาจแห่งจิตอย่างเดียว

จิตฺเตน นียตี โลโก     จิตฺเตน ปริกสฺสติ
จิตฺตสฺส เอกธมฺมสฺส     สพฺเพว วสมนฺวคู.

[คำอ่าน]

จิด-เต-นะ, นี-ยะ-ตี, โล-โก…..จิด-เต-นะ, ปะ-ริ-กัด-สะ-ติ
จิด-ตัด-สะ, เอ-กะ-ทำ-มัด-สะ..…สับ-เพ-วะ, วะ-สะ-มัน-วะ-คู

[คำแปล]

“โลกถูกจิตนำไป ถูกจิตชักไป สัตว์ทั้งปวงไปสู่อำนาจแห่งจิตอย่างเดียว.”

(พุทฺธ) สํ.ส. 15/54.

ชีวิตของคนและสัตว์ทั้งหลายมีส่วนประกอบที่สำคัญ 2 ส่วน คือร่างกายกับจิตใจ ในส่วนประกอบทั้ง 2 ส่วนนั้น จะขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไปเสียก็ไม่ได้ ทั้งสองส่วนต้องอาศัยกันและกัน ชีวิตจึงจะเป็นอยู่ได้

กาย เป็นสิ่งที่ไม่สามารถนึกคิดสิ่งใดเองได้ มีหน้าที่คอยทำสิ่งต่าง ๆ ตามการสั่งการของจิตเพียงอย่างเดียว ส่วนจิตนั้นก็ไม่สามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ เองได้ แต่มีความสามารถในการนึกคิดสิ่งต่าง ๆ และสั่งการให้กายทำตามความคิดของตน

ด้วยเหตุนี้ท่านจึงกล่าวว่า สัตว์โลกทั้งหลายถูกจิตนำไป ถูกจิตชักไป เพราะสัตว์โลกทั้งปวงย่อมทำกรรมต่าง ๆ ดีบ้างเลวบ้าง ตามคำสั่งการของจิต

เมื่อเป็นเช่นนี้ จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่บุคคลจะต้องอบรมจิตให้ดี ให้เป็นจิตที่ตั้งไว้ดี เพราะจิตที่ไม่ได้รับการอบรม ไม่เป็นจิตที่ตั้งไว้ดี เป็นจิตที่ถูกกิเลสครอบงำ ย่อมจะสั่งการให้กายกระทำกรรมชั่วช้าลามกนานาประการตามอำนาจของกิเลสที่คอยบงการ ทำให้เกิดความฉิบหายแก่บุคคลนั้น ๆ เอง

บุคคลพึงพยายามฝึกจิตของตนให้เป็นจิตที่ยินดีในกุศลกรรมบถทั้ง 10 ประการ ยินดีในการให้ทาน การรักษาศีล และการเจริญภาวนา หากทำได้ดังนี้ จิตนั้นจะเป็นจิตที่อบรมดี เป็นจิตที่ตั้งไว้ดี และจิตนั้นย่อมสั่งการให้กายกระทำเฉพาะกรรมอันเป็นกุศล สร้างประโยชน์สุขให้เกิดขึ้นอย่างหาประมาณมิได้.