ตัณหา แปลว่า ความอยาก หรือ ความทะยานอยาก คือ เมื่อจิตคิดปรุงแต่งให้เกิดความชอบ ความชัง ความพอใจ ความไม่พอใจ เป็นต้นแล้ว ก็จะเกิดตัณหาขึ้นมา เช่น อยากได้อารมณ์ที่ชอบใจ อยากจะพ้นไปจากอารมณ์ที่ไม่ชอบใจ เป็นต้น ตัณหาในหมวดนี้มี 6 ประการ คือ
1. รูปตัณหา
รูปตัณหา อยากได้รูป คือ เมื่อรูปสัญเจตนาคือความคิดปรุงแต่งในรูปสัญญาเกิดขึ้นแล้ว รูปตัณหาคือความทะยานอยากในรูปก็เกิดขึ้นตามมา
2. สัททตัณหา
สัททตัณหา อยากได้เสียง คือ เมื่อสัททสัญเจตนาคือความคิดปรุงแต่งในสัททสัญญาเกิดขึ้นแล้ว สัททตัณหาคือความทะยานอยากในเสียงก็เกิดขึ้นตามมา
3. คันธตัณหา
คันธตัณหา อยากได้กลิ่น คือ เมื่อคันธสัญเจตนาคือความคิดปรุงแต่งในคันธสัญญาเกิดขึ้นแล้ว คันธตัณหาคือความทะยานอยากในกลิ่นก็เกิดขึ้นตามมา
4. รสตัณหา
รสตัณหา อยากได้รส คือ เมื่อรสสัญเจตนาคือความคิดปรุงแต่งในรสสัญญาเกิดขึ้นแล้ว รสตัณหาคือความทะยานอยากในรสก็เกิดขึ้นตามมา
5. โผฏฐัพพตัณหา
โผฏฐัพพตัณหา อยากได้โผฏฐัพพะ คือ เมื่อโผฏฐัพพสัญเจตนาคือความคิดปรุงแต่งในโผฏฐัพพสัญญาเกิดขึ้นแล้ว โผฏฐัพพตัณหาคือความทะยานอยากในโผฏฐัพพะก็เกิดขึ้นตามมา
6. ธัมมตัณหา
ธัมมตัณหา อยากในธรรมารมณ์ คือ เมื่อธัมมสัญเจตนาคือความคิดปรุงแต่งในธัมมสัญญาเกิดขึ้นแล้ว ธัมมตัณหาคือความทะยานอยากในธรรมารมณ์ก็เกิดขึ้นตามมา
