หาเปติ อตฺถํ ทุมฺเมโธ “คนมีปัญญาทราม ย่อมพร่าประโยชน์เสีย”

หาเปติ อตฺถํ ทุมฺเมโธ.

[คำอ่าน : หา-เป-ติ, อัด-ถัง, ทุม-เม-โท]

“คนมีปัญญาทราม ย่อมพร่าประโยชน์เสีย”

(ขุ.ชา.เอก. ๒๗/๑๕)

คนมีปัญญาทราม หมายถึง คนโง่เขลาเบาปัญญา คนประเภทนี้ย่อมไม่รู้จักว่าอะไรเป็นประโยชน์ อะไรไม่เป็นประโยชน์ อะไรก่อโทษ อะไรก่อความเจริญรุ่งเรือง

คนมีปัญญาทราม เมื่อไม่รู้ประโยชน์มิใช่ประโยชน์เช่นนั้น ย่อมประพฤติตัวในทางที่จะเป็นไปเพื่อความฉิบหายมิใช่ประโยชน์ คือสร้างกรรมที่จะก่อความเดือดร้อนให้แก่ตนเองและคนรอบข้าง

เมื่อเขาใช้ชีวิตอยู่ด้วยความโง่เขลาเบาปัญญาเช่นนั้น ย่อมเป็นการทำลายประโยชน์ ทั้งประโยชน์ในโลกนี้ ประโยชน์ในโลกหน้า และประโยชน์อย่างยิ่งคือพระนิพพาน

อยู่ในโลกนี้ก็ย่อมได้รับความทุกข์ความเดือดร้อน เมื่อแตกกายทำลายขันธ์ไปแล้ว ก็ย่อมต้องไปรับผลกรรมในอบายภูมิอีก เรียกได้ว่า คนมีปัญญาทราม ย่อมทำลายประโยชน์ของตนทุก ๆ ส่วน ทั้งประโยชน์ในโลกนี้ ประโยชน์ในโลกหน้า และประโยชน์อย่างยิ่งคือพระนิพพาน