สวรรค์ คือ ภพที่มีอารมณ์อันเลิศ โลกที่มีแต่ความสุข เทวโลก ภูมิอันเป็นที่อยู่ของเทวดา ในที่นี้หมายเฉพาะสวรรค์ชั้นกามาพจร คือ ชั้นที่ยังเกี่ยวข้องกับกาม ซึ่งเรียกเต็มว่า ฉกามาพจรสวรรค์ หรือ กามาวจรสวรรค์ มี 6 ชั้น เรียงจากชั้นต่ำสุดขึ้นไปดังนี้
1. จาตุมหาราชิกา
จาตุมหาราชิกา สวรรค์ชั้นที่ต่ำที่สุด มีท้าวมหาราช 4 หรือ ท้าวจตุโลกบาล ปกครองร่วมกัน โดยแบ่งเขตกันปกครอง ดังนี้
- ท้าวธตรฐ จอมคนธรรพ์ ครองทิศตะวันออก โดยมีพวกคนธรรพ์เป็นบริวาร
- ท้าววิรูฬหก จอมกุมภัณฑ์ ครองทิศใต้ โดยมีพวกภุมภันฑ์เป็นบริวาร
- ท้าววิรูปักษ์ จอมนาค ครองทิศตะวันตก โดยมีพวกนาคเป็นบริวาร
- ท้าวกุเวร หรือ เวสสวัณ จอมยักษ์ ครองทิศเหนือ โดยมีพวกยักษ์เป็นบริวาร
ผู้ที่จะมาเกิดในสวรรค์ชั้นนี้ได้ ต้องบำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุ 3 คือ การให้ทาน การรักษาศีล และการเจริญภาวนา และตั้งตนอยู่ในสุจริตทั้งทางกาย วาจา และใจ
2. ดาวดึงส์
ดาวดึงส์ แดนที่อยู่แห่งเทพ 33 องค์ มีท้าวสักกเทวราช หรือ พระอินทร์ เป็นจอมเทพคือเป็นประมุข บางทีเรียก ไตรตรึงส์
สวรรค์ชั้นนี้เป็นที่ประดิษฐานพระจุฬามณี พระเจดีย์ที่บรรจุพระเกศเมาลีของพระพุทธเจ้าที่ทรงตัดเมื่อครั้งอธิษฐานถือเพศบรรพชิต และบรรจุพระเขี้ยวแก้วของพระพุทธเจ้าด้วย
เมื่อครั้งที่พระพุทธเจ้าเสด็จขึ้นไปแสดงธรรมโปรดพุทธมารดา พระองค์ก็ทรงจำพรรษาที่สวรรค์ชั้นนี้
เทวดาที่เกิดในสวรรค์ชั้นนี้จะยึดมั่นในการปฏิบัติธรรม และมีการฟังธรรมทุกวันธัมมัสสวนะ
ผู้ที่จะมาเกิดในสวรรค์ชั้นนี้ได้ จะต้องบำเพ็ญวัตตบท 7 ประการ คือ
- เลี้ยงดูมารดาบิดาให้มีความสุข
- ประพฤติอ่อนน้อมถ่อมตนต่อผู้ใหญ่
- กล่าวถ้อยคำที่ไพเราะอ่อนหวาน
- ไม่กล่าวคำส่อเสียด
- รู้จักเสียสละเพื่อประโยชน์ส่วนรวม
- รักษาคำสัตย์
- รู้จักข่มความโกรธ
3. ยามา
ยามา แดนที่อยู่แห่งเทพผู้ปราศจากทุกข์ มีท้าวสุยามเป็นผู้ปกครอง เทพที่เกิดในสวรรค์ชั้นนี้จะมีรัศมีแผ่ซ่านออกจากกายสว่างไสวมาก จนไม่สามารถรู้ได้ว่าเป็นกลางวันหรือกลางคืน ต้องสังเกตจากดอกไม้ทิพย์ ถ้าดอกไม้ทิพย์บานจะเป็นกลางวัน ถ้าดอกไม้ทิพย์หุบจะเป็นกลางคืน
ผู้ที่เกิดในสวรรค์ชั้นนี้จะบริบูรณ์ด้วยทิพยสมบัติ 10 ประการ คือ อายุ วรรณะ สุข ยศ อธิปไตย รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ที่ประณีตยิ่วงกว่าสวรรค์สองชั้นแรก
ผู้ที่จะมาเกิดในสวรรค์ชั้นนี้ได้ จะต้องบำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุที่ประณีตยิ่งกว่าเทวดาในสวรรค์สองชั้นแรก
4. ดุสิต
ดุสิต แดนที่อยู่แห่งเทพผู้เอิบอิ่มด้วยสิริสมบัติของตน มีท้าวสันดุสิตเทวราชเป็นจอมเทพ สวรรค์ชั้นนี้เป็นที่สถิตของพระโพธิสัตว์ ก่อนจะลงมาอุบัติในโลกมนุษย์และตรัสรู้ในพระชาติสุดท้าย พระพุทธมารดาเมื่อสวรรคตแล้วก็จะมาอุบัติบนสวรรค์ชั้นนี้
ผู้ที่จะมาเกิดในสวรรค์ชั้นนี้ได้ จะต้องบำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุที่ประณีตยิ่งกว่าเทวดาในสวรรค์สามชั้นแรก
5. นิมมานรดี
นิมมานรดี แดนที่อยู่แห่งเทพผู้มีความยินดีในการเนรมิต มีท้าวสุนิมมิตเทวาธิราชเป็นจอมเทพ เทวดาในชั้นนี้ ปรารถนาสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ย่อมเนรมิตได้เอง
6. ปรนิมมิตวสวัตดี
ปรนิมมิตวสวัตดี สวรรค์ชั้นนี้เป็นสวรรค์ชั้นสูงสุดในกามาวจรภูมิ เป็นแดนที่อยู่แห่งเทพผู้ยังอำนาจให้เป็นไปในสมบัติที่ผู้อื่นนิรมิตให้ คือเสวยสมบัติที่เทพพวกอื่นนิรมิตให้ อยากได้สิ่งใดไม่ต่องเนรมิตเอง มีท้าววสวัตดีเป็นจอมเทพ
