คารวตา หรือ คารวะ แปลว่า ความเคารพ หมายถึง การถือเป็นสิ่งสำคัญที่จะพึงใส่ใจและปฏิบัติด้วยความเอื้อเฟื้อ หรือโดยความหนักแน่นจริงจัง การมองเห็นคุณค่าและความสำคัญ แล้วปฏิบัติต่อบุคคลหรือสิ่งนั้นโดยถูกต้อง ด้วยความจริงใจ มี 6 ประการ คือ
1. พุทธคารวตา หรือ สัตถุคารวตา
พุทธคารวตา ความเคารพในพระพุทธเจ้า หรือ สัตถุคารวตา ความเคารพในพระศาสดา คือการมีความเคารพในพระพุทธเจ้า ให้ความสำคัญกับพระพุทธเจ้าในฐานะเป็นที่เคารพบูชา เพราะพระองค์เป็นบุคคลที่ยิ่งยวดด้วยคุณความดี ทรงประกอบด้วยพระปัญญาคุณ พระวิสุทธิคุณ และพระกรุณาคุณ ทรงค้นพบหนทางแห่งความดับทุกข์แล้วทรงสอนผู้อื่นให้รู้ตาม
เราทั้งหลายพึงเคารพในพระพุทธเจ้า ด้วยการระลึกถึงคุณของพระองค์ เคารพพระองค์ในฐานะศาสดาเอกของโลก และด้วยการปฏิบัติตามหลักธรรมคำสอนของพระองค์อย่างเคร่งครัด
2. ธัมมคารวตา
ธัมมคารวตา ความเคารพในพระธรรม พระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าเป็นหลักปฏิบัติในการดำเนินชีวิตให้มีความสุข เป็นสิ่งที่สามารถปฏิบัติตามได้และให้ผลจริง เป็นความจริงอันประเสริฐที่ไม่ไมีใครสามารถลบล้างได้
เราทั้งหลายพึงเคารพในพระธรรม ในฐานะที่เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า และศึกษาเล่าเรียนธรรมเหล่านั้นด้วยความเคารพและนำมาปฏิบัติอย่างถูกต้อง ไม่กระทำการใด ๆ ที่เป็นการย่ำยีหรือดูหมิ่นพระธรรม
3. สังฆคารวตา
สังฆคารวตา ความเคารพในพระสงฆ์ พระสงฆ์เป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ศึกษาพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้วปฏิบัติตามจนได้บรรลุตาม และนำคำสั่งสอนนั้นมาถ่ายทอดให้อนุชนคนรุ่นหลังได้ศึกษาและนำไปปฏิบัติ เป็นการสืบทอดพระพุทธศาสนาให้มั่นคงยาวนามาจนบัดนี้
เราทั้งหลายพึงให้ความเคารพในพระสงฆ์ในฐานะเป็นผู้ทรงไว้ซึ่งพระพุทธศาสนาและเป็นเนื้อนาบุญของโลก โดยการให้ความเคารพเลื่อมใสด้วยใจจริง ถวายความอุปถัมภ์ด้วยปัจจัยสี่ สนับสนุนในกิจต่าง ๆ ของพระสงฆ์ และไม่ดูหมิ่นเหยียดหยาม
4. สิกขาคารวตา
สิกขาคารวตา ความเคารพในการศึกษา การศึกษาเป็นบ่อเกิดแห่งความรู้ การศึกษาทำให้เกิดปัญญา ไม่ว่าจะเป็นปัญญาระดับทั่วไปหรือปัญญาระดับสูง ย่อมเกิดมีขึ้นมาได้ด้วยการศึกษาทั้งสิ้น สำหรับการศึกษานั้น ในทางโลกหมายเอาการศึกษาทั่ว ๆ ไป คือการศึกษาศิลปวิทยาการต่าง ๆ สำหรับการประกอบอาชีพ ส่วนในทางธรรมหมายถึงการศึกษา 3 อย่างที่เรียกว่า ไตรสิกขา คือ อธิสีลสิกขา อธิจิตตสิกขา และอธิปัญญาสิกขา
เราทั้งหลายพึงให้ความเคารพในการศึกษาทุกประเภท คือศึกษาด้วยความเคารพ ศึกษาด้วยความขยันหมั่นเพียร และไม่ดูหมิ่นดูแคลนสิ่งที่ศึกษานั้น
5. อัปปมาทคารวตา
อัปปมาทคารวตา ความเคารพในความไม่ประมาท ความไม่ประมาทคือความไม่ลุ่มหลงมัวเมา ในวัย ในความไม่มีโรค ในชีวิต ในธรรม เป็นต้น เป็นสิ่งที่ทำให้เกิดสติ ไม่เผลอไปทำความชั่ว ไม่พลาดจากการทำคุณงามความดีทั้งหลาย
เราพึงให้ความเคารพในความไม่ประมาท ด้วยการตั้งสติหมั่นพิจารณาธรรมเนือง ๆ เห็นคุณค่าของความไม่ประมาท และไม่ดูหมิ่นดูแคลน
6. ปฏิสันถารคารวตา
ปฏิสันถารคารวตา ความไม่ประมาทในการปฏิสันถารคือการต้อนรับ การต้อนรับแขกผู้มาเยือนด้วยน้ำใจไมตรีนั้นเป็นสิ่งที่เราทั้งหลายพึงให้ความสำคัญ เพราะเป็นการแสดงออกถึงน้ำใจและความเอื้อเฟื้อของผู้เป็นเจ้าถิ่น และเป็นการผูกมิตรไมตรีแก่กัน
เราทั้งหลายพึงให้ความเคารพในปฏิสันถาร ด้วยการปฏิบัติตามหลักปฏิสันถาร 2 ประการ
คารวตาทั้ง 6 ประการนี้ เป็นธรรมที่นำไปสู่ความเจริญงอกงาม เป็นไปเพื่อความไม่เสื่อม พุทธศาสนิกชนทั้งหลายพึงตระหนักและปฏิบัติให้สมบูรณ์
