โอฆะ 4 ประการ

โอฆะ 4 ประการ

โอฆะ แปลว่า ห้วงน้ำ หมายถึง สภาวะอันเป็นดุจกระแสน้ำหลากท่วมใจสัตว์ กิเลสที่เป็นเหมือนห้วงน้ำที่พัดพาสรรพสัตว์ให้จมอยู่ในวังวนแห่งสังสารวัฏ กิเลสดุจน้ำท่วมพาผู้ตกไปให้พินาศ โอฆะนี้ เรียกว่า โยคะ บ้าง เพราะเป็นกิเลสที่ผูกมัดสรรพสัตว์ไว้ในภพ เรียกว่า อาสวะ บ้าง เพราะเป็นกิเลสที่หมักหมมฝังแน่นอยู่ในสันดานของสรรพสัตว์ มี 4 ประการ คือ

1. กาโมฆะ

กาโมฆะ โอฆะคือกาม หรือ ห้วงน้ำคือกาม ได้แก่ ความกำหนัดยินดีในกามคุณ 5 ที่น่าใคร่น่าพอใจ เมื่อสัตว์ทั้งหลายถูกกาโมฆะครอบงำ ย่อมยินดีหลงใหลในรูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ ที่น่าใคร่น่าพอใจ ติดอยู่ในกามคุณเหล่านั้นหาทางออกไม่ได้ ต้องดิ้นรนแสวงหากามคุณเหล่านั้นมาบำรุงบำเรอตน ทำให้ต้องเป็นทุกข์อยู่ร่ำไป

2. ภโวฆะ

ภโวฆะ โอฆะคือภพ หรือ ห้วงน้ำคือภพ หมายถึง ความอยากมีอยากเป็นในภาวะอย่างใดอย่างหนึ่งที่ตนปรารถนา เช่น อยากมีเงินมาก ๆ อยากเป็นเศรษฐี อยากเป็นดารา อยากมีชื่อเสียง อยากมียศถาบรรดาศักดิ์ แล้วดิ้นรนขวนขวายเพื่อให้ได้สิ่งเหล่านั้นมา เมื่อได้มาแล้วก็ดีใจ เมื่อไม่ได้มาก็เป็นทุกข์ หรือเมื่อมีอยู่แล้วถึงคราวต้องสูญเสียสิ่งเหล่านั้นไปก็เป็นทุกข์

3. ทิฏโฐฆะ

ทิฏโฐฆะ โอฆะคือทิฏฐิ หรือ ห้วงน้ำคือทิฏฐิ ได้แก่ ความเห็น หมายเอาความเห็นที่ผิดจากทำนองคลองธรรม เห็นผิดจากความเป็นจริง หรือความเห็นที่ตรงข้ามกับสัมมาทิฏฐิทั้งหมด เช่น เห็นว่าบาปบุญคุณโทษไม่มี นรกสวรรค์ไม่มี มารดาบิดาไม่มีคุณ เป็นต้น ผู้ที่ถูกทิฏโฐฆะครอบงำ ย่อมสามารถทำบาปต่าง ๆ ได้อย่างมากมาย เพราะเมื่อความเห็นผิดเสียแล้ว การทำ การพูด การคิด ย่อมเป็นไปในทางที่ผิดด้วยเช่นกัน

4. อวิชโชฆะ

อวิชโชฆะ โอฆะคืออวิชชา หรือ ห้วงน้ำคืออวิชชา ได้แก่ ความไม่รู้แจ้งในอริยสัจ 4 คือ ไม่รู้แจ้งในทุกข์ ไม่รู้แจ้งในเหตุให้เกิดทุกข์ ไม่รู้แจ้งในความดับทุกข์ และไม่รู้แจ้งในปฏิปทาอันเป็นหนทางไปสู่ความดับทุกข์ ผู้ที่ถูกอวิชชาครอบงำ ย่อมตกอยู่ในวังวนแห่งสังสารวัฏอันมืดมิด ไม่สามารถนำตนให้หลุดพ้นจากกองทุกข์อันยิ่งใหญ่ได้

โอฆะคือกิเลสเปรียบด้วยห้วงน้ำใหญ่ทั้ง 4 ประการนี้ เป็นสิ่งที่ดูดกลืนสรรพสัตว์ให้จมลงเหมือนห้วงน้ำที่ดูดให้จมลงในทะเลใหญ่ ต้องพยายามกำจัดเสียให้ได้ หาไม่แล้ว ย่อมไม่มีวันที่จะหลุดพ้นจากห้วงมหรรณพภพสงสารนี้ได้