Tagged: ธรรมวิภาค

สังขาร 4 ประการ

สังขตสังขาร หมายถึง สังขารคือสังขตธรรม ได้แก่ สิ่งทั้งปวงที่เกิดจากปัจจัยปรุงแต่ง รูปธรรมก็ตาม นามธรรมก็ตาม ได้ในคำว่า อนิจฺจา วต สงฺขารา เป็นต้น

สมาธิภาวนา 4 ประการ

สมาธิภาวนา คือ การเจริญสมาธิ การฝึกสมาธิแบบต่าง ๆ จำแนกตามวัตถุประสงค์ เป็น 4 ประการ

สมชีวิธรรม 4 ประการ

สมชีวิธรรม คือ หลักธรรมของคู่ชีวิต ธรรมที่จะทำให้คู่สมรสมีชีวิตสมกันหรือสม่ำเสมอกลมกลืนกัน สามารถครองคู่เป็นคู่ชีวิตกันได้ยืดยาว ต้องมีความสมกัน 4 ด้าน ดังนี้ 1. สมสัทธา สมสัทธา แปลว่า มีศรัทธาสมกัน ห...

สัทธา (ศรัทธา) 4 ประการ

สัทธา หรือ ศรัทธา แปลว่า ความเชื่อ หมายถึง ความเชื่อที่ประกอบด้วยเหตุผล ความเชื่อที่ผ่านการใช้ปัญญาพิจารณาไตร่ตรองอย่างมีเหตุผลแล้วจึงตกลงใจเชื่อ

พหุการธรรม 4 ประการ

พหุการธรรม คือ ธรรมมีอุปการะมาก เป็นเครื่องช่วยให้สามารถสร้างสมความดีอื่น ๆ ทุกอย่าง และช่วยให้ประสบ
ความเจริญก้าวหน้าในชีวิต บรรลุความงอกงามไพบูลย์

เทวทูต 4 ประการ

เทวทูต คือ ทูตแห่งเทวดา ทูตจากเทวดา ทูตที่เทวดาแสดงให้เห็น หมายถึง สิ่งที่เทวดาแสดงให้พระโพธิสัตว์ได้ทอดพระเนตรเห็น เพื่อให้พระองค์เกิดความสลดสังเวชและตัดสินพระทัยที่จะเสด็จออกผนวช

วิปลาส 4 ประการ

วิปลาส หรือ วิปัลลาส คือ ความรู้เห็นคลาดเคลื่อน ความเข้าใจผิดเพี้ยนจากความเป็นจริง ได้แก่ รู้เห็นผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริงที่เป็นอยู่โดยธรรมชาติ วิปลาสนั้นมีอยู่ 3 ระดับ

สมบัติ 4 ประการ

สมบัติ คือ ข้อดี ความเพียบพร้อม ความสมบูรณ์แห่งองค์ประกอบต่าง ๆ ซึ่งอำนวยแก่การให้ผลของกรรมดี และไม่เปิดช่องให้กรรมชั่วแสดงผล หรือส่วนประกอบอำนวย ช่วยเสริมกรรมดี มี 4 ประการ

วิธีปฏิบัติต่อทุกข์และสุข 4 ประการ

วิธีปฏิบัติต่อทุกข์และสุข คือ หลักการเพียรพยายามให้ได้ผลในการละทุกข์และลุถึงสุข การปฏิบัติที่ถูกต้องต่อความทุกข์และความสุข ซึ่งเป็นไปตามหลักพระพุทธศาสนา

เทสนาวิธี 4 ประการ

เทสนาวิธี หรือ ลีลาการสอน หรือ พุทธลีลาในการสอน การสอนของพระพุทธเจ้าแต่ละครั้ง แม้ที่เป็นเพียงธรรมีกถา หรือการสนทนาทั่วไป ซึ่งมิใช่คราวที่มีความมุ่งหมายเฉพาะพิเศษ ก็จะดำเนินไปอย่างสำเร็จผลดีโดยมีองค์ประกอบที่เป็นคุณลักษณะ 4 ประการ

โยคะ 4 ประการ

โยคะ คือ สภาวะอันประกอบสัตว์ไว้ในภพ หรือผูกกรรมไว้กับวิบาก จัดเป็นกิเลสอย่างละเอียด มี 4 ประการ

มหาปเทส 4 ประการ

มหาปเทส คือ ที่อ้างอิงข้อใหญ่ หลักใหญ่สำหรับอ้างเพื่อสอบสวนเทียบเคียง หมวดที่ 1 ว่าด้วยหลักทั่วไป เกี่ยวกับเรื่องดังต่อไปนี้

โภควิภาค 4 (หลักการแบ่งทรัพย์เป็น 4 ส่วน)

โภควิภาค คือหลักการแบ่งทรัพย์สินหรือการจัดสรรทรัพย์สินออกเป็นส่วน ๆ เพื่อแบ่งใช้และแบ่งเก็บ เป็นหลักการบริหารทรัพย์สินให้พอมีใช้ในปัจจุบันและมีเก็บไว้ใช้ในอนาคตเมื่อจำเป็น

พละ 4 ประการ

พละ หมายถึง ธรรมอันเป็นกำลัง ธรรมอันเป็นพลังทำให้ดำเนินชีวิตด้วยความมั่นใจ ไม่หวั่นต่อภัยทุกอย่าง ท่านจำแนกไว้ 4 ประการ

พร 5 ประการ

พร 5 ประการ
1. อายุ พลังที่หล่อเลี้ยงทรงชีวิต
2. วรรณะ ความงามเอิบอิ่มผ่องใส
3. สุขะ ความสุข
4. โภคะ ความพรั่งพร้อมด้วยทรัพย์สมบัติ
5. พละ กำลังแรงความเข้มแข็ง

พร 4 ประการ

พร หมายถึง สิ่งน่าปรารถนาที่บุคคลหนึ่งอำนวยให้หรือแสดงความประสงค์ด้วยความปรารถนาดีให้เกิดมีขึ้นแก่บุคคลอื่น หรือสิ่งประเสริฐ สิ่งดีเยี่ยม

ปัญญาวุฒิธรรม 4 ประการ

ปัญญาวุฒิธรรม คือ หลักธรรมที่ก่อให้เกิดความเจริญแห่งปัญญา หลักธรรมที่สนับสนุนปัญญา หลักธรรมที่เป็นเหตุพอกพูนปัญญา มี 4 ประการ

นิสสัย 4 ประการ

นิสสัย คือ เครื่องอาศัยของบรรพชิต หมายถึง สิ่งจำเป็นพื้นฐานสำหรับการดำรงชีวิตของภิกษุ บนพื้นฐานของปัจจัย 4 แต่จำกัดแคบเข้ามา เพราะภิกษุไม่ควรดำรงชีวิตเยี่ยงคฤหัสถ์

ปัจจัย 4 ประการ

ปัจจัย หมายถึง สิ่งค้ำจุนชีวิต สิ่งจำเป็นเบื้องต้นของชีวิต สิ่งที่ต้องอาศัยเลี้ยงอัตภาพ เป็นสิ่งจำเป็นขั้นพื้นฐานที่จำเป็นต้องมีสำหรับการดำรงชีวิตของมนุษย์ทั้งหลาย จำแนกเป็น 4 ประการ

ประมาณ (ปมาณิก) 4 ประเภท

ประมาณ หรือ ปมาณิก หมายถึง บุคคลที่ถือประมาณต่าง ๆ กัน คนในโลกผู้ถือเอาคุณสมบัติต่าง ๆ กัน เป็นเครื่องวัดในการที่จะเกิดความเชื่อความเลื่อมใส มี 4 ประเภท

ปรมัตถธรรม 4 ประการ

ปรมัตถธรรม คือ สภาวะที่มีอยู่โดยปรมัตถ์ สิ่งที่เป็นจริงโดยความหมายสูงสุด สภาพธรรมตามความเป็นจริง เป็นสภาพธรรมที่เป็นไปตามเหตุปัจจัย มี 4 ประการ

ธาตุกัมมัฏฐาน 6 ประการ

ธาตุกัมมัฏฐาน 6 ประการ
1. ปฐวีธาตุ ธาตุที่มีลักษณะแข้นแข็ง
2. อาโปธาตุ ธาตุที่มีลักษณะเอิบอาบ
3. เตโชธาตุ ธาตุที่มีลักษณะร้อน
4. วาโยธาตุ ธาตุที่มีลักษณะพัดไปมา
5. อากาสธาตุ ธาตุที่มีลักษณะเป็นช่องว่าง
6. วิญญาณธาตุ ธาตุที่มีลักษณะเป็นเครื่องรู้แจ้งอารมณ์

ธาตุ 4 ประการ

ธาตุ คือ สิ่งที่ทรงสภาวะของตนอยู่เอง คือมีอยู่โดยธรรมดา เป็นไปตามเหตุปัจจัย ไม่มีผู้สร้าง ไม่มีอัตตา มิใช่สัตว์ มิใช่ชีวะ มี 4 ประการ

ถูปารหบุคคล 4 ประเภท

ถูปารหบุคคล แปลว่า บุคคลผู้ควรแก่สถูป หมายถึง ผู้มีคุณความดีพิเศษที่ควรแก่การสร้างสถูปไว้เคารพบูชา ท่านจำแนกไว้ 4 ประเภท

เจดีย์ 4 ประการ

เจดีย์ คือ สิ่งที่เคารพบูชา สิ่งที่เตือนใจให้ระลึกถึง หรือสิ่งที่ก่อขึ้นเป็นที่เคารพ ในที่นี้หมายถึง สถานที่หรือสิ่งที่เคารพบูชาอันเนื่องด้วยพระพุทธเจ้า หรือเกี่ยวเนื่องกับพุทธศาสนา เรียกเต็ม ๆ ว่า สัมมาสัมพุทธเจดีย์ หรือ พุทธเจดีย์

เวสารัชชญาณ 4 ประการ

เวสารัชชะ หรือ เวสารัชชญาณ หมายถึง ความไม่ครั่นคร้าม ความแกล้วกล้าอาจหาญ ได้แก่ พระญาณอันเป็นเหตุให้ทรงแกล้วกล้าอาจหาญไม่ครั่นคร้าม ของพระพุทธเจ้า พระองค์ไม่ทรงกลัวว่าใครจะมาทักท้วงพระองค์ใน 4 เรื่อง

วิบัติ 4 ประการ (หมวดที่ 2)

วิบัติ แปลว่า ข้อเสีย จุดอ่อน ความบกพร่องแห่งองค์ประกอบต่างๆ ซึ่งไม่อำนวยแก่การให้ผลของกรรมดี แต่เปิดช่องให้กรรมชั่วแสดงผล ส่วนประกอบบกพร่อง เปิดช่องให้กรรมชั่ว

วิบัติ 4 ประการ (หมวดที่ 1)

วิบัติ แปลว่า ความผิดพลาด ความบกพร่อง ความเสียหาย หมายถึง ความเสียหายที่จะเกิดขึ้นแก่ภิกษุ ทำให้เกิดความเสื่อมเสีย

วรรณะ 4 ประการ

วรรณะ ในที่นี้มีความหมายว่า ชนชั้น หมายถึงชนชั้นในสังคมอินเดียสมัยพุทธกาล ที่กำหนดโดยชาติกำเนิดตามหลักของศาสนาพราหมณ์

โยนิ 4 ประการ

โยนิ แปลว่า กำเนิด หมายถึง แบบหรือชนิดของการเกิด การถือกำเนิดของสรรพสัตว์ ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกัน จำแนกเป็น 4 ลักษณะ